Vaonolins t n ‘vasaiivs 'V'Q ‘лзаун. Ог ~S'N 0 ‘zbekist0n respublikasi oliy va

3. 
Psixologiya fanining rivojlanish bosqichlari. 
Psixologiyaning 
butun tarixi davomida ideal izm va materializm o‘rtasida kurash 
kechgan. Bu kurash psixologiya mohiyatini turlicha tushunadi, 
insondagi psixik va fiziologik hodisalami o‘zaro munosabatlarini 
tushunishda hamda psixologiya predmetini tushunishda ifodalangan.

---

Albatta, psixologiya tarixida turlicha qarashlar va yo‘nalishlar bo‘lishiga 
qaramasdan bu fanning predmeti, ya’ni inson va hayvonga xos bo‘lgan 
psixika, psixik hayot birdayligicha qolaveradi. «Biz o‘zimizni o‘tmish 
bilan birga ko‘rishimiz kerak», chunki biz unga tayanamiz. Umu­
miy psixologiyaning predmet va metodlaridan farqli ravishda psixik 
voqelikni emas, uning rivojlanish tarixi haqidagi fikrlar turli davrlarda 
qanday bo‘lganligini o‘rganadi. Psixologik fikming o‘zi o‘z tarixiga 
ega. Bu tarixning vazifasi psixika haqidagi ilmiy bilimlaming paydo 
bo‘lishi va rivojlanishini analiz qilish psixologik fikrlar taraqqiyoti 
davomida psixologiya fanning predmeti bo‘lib, avval ruh, keyin ong, 
keyin xulq-atvor hisoblanadi. Oxirgi fan hozirgi turgan bosqichda, 
avvalgi bosqichlarda ajratib tashlagan psixika va xulq-atvor faoliyat 
birligi tiklandi.
Umuman psixologiyada fikrlar taraqqiyoti hech qachon bir tekisda 
kechmagan. Ba’zi davrlarda u zigzaglar bilan xarakterlangan bo‘lsa, 
ba’zida ortga qaytgan yoki bir joyda turib qolgan. Har bir bosqich 
o‘z yutuq va kamchiliklariga ega bo‘lgan. G. Ebbengauz aytganidek: 
«Psixologiya uzoq o‘tmishga va qisqa tarixga ega».
Psixologiyaga oid bilimlaming rivojlanishini har xil davrlashtirish 
mumkin. Davrlashtirish ishiga xronologik jihatdan yondashilsa, 
XVII asr psixologiyasiga hududiy-territorial jihatdan yondashilsa, 
Meksika psixologiyasining tarixi, Amerika psixologiyasining tarixi 
kabilarga ajratish mumkin. Demak, har qanday davrlashtirish nisbiy- 
dir. Shuni hisobga olib quyidagi davrlashtirish jadvali ham navbatdagi 
variantlardan biri deb hisoblash kerak.
Psixologiya tarixi 2 ta davrga ajratiladi. Ular o‘z navbatida kichikroq 
davrlarga boMinish prinsipiga asosan tuzilgan.
1-davr. Psixologiya fanining falsafa tarkibida rivojlangan davri. 
Bu er.av. VI asrdan XIX asr o‘rtasigacha 2,5 ming yil davom etgan 
davrdir.
2-davr. Psixologiya fanining mustaqil fan sifatida rivojlangan 
davri. Bu XIX asr o‘rtasidan hozirgi kungacha davom etib 
kelayotgan davrdir.

---