Valyuta kursi, to’lov balansi va uning taqchilligi

Valyuta kursi, to’lov balansi va uning taqchilligi
 
.
599 
Ko‘pgina jahon ekspertlari XXR iqtisodiy quvvatlarining va tashqi savdo 
xajmining tez o‘sishi e’tiborga olgan holda, yuanni(jenminbi) jahon valyutalari 
qatoriga kirishi mumkinligini ta’kidlashmoqda. Yuan hozir ham tashqi savdoda 
keng foydalanilmoqda. 2010 yil 23 noyabr kuni Xitoy va Rossiya hukumati 
ikkitomonlama savdo hisob kitoblarida ikki mamlakat milliy valyutalaridan 
foydalanishini ta’kidlab o‘tishdi. Milliy valyutalardagi ushbu hisob-kitoblar 
xalqaro savdodagi dollarning hukmronlik rolini o‘zgartiradi. Bundan tashqari bu 
Xitoy va Rossiya o‘rtasidagi savdoni rivojlantirishga va milliy valyutalarning 
internatsionallashish jarayoniga turtki bo‘ladi. 22 noyabrda xitoy fond birjasida 
rublning almashinuv kursi e’lon qilindi va shundan so‘ng rossiya fond birjasida 
ham jenminbi kursi e’lon qilindi. 
Oxirgi yillarda jenminbining baynalminallashuv jarayoni kuchaymoqda. 
Lekin u ko‘proq Janubiy-sharqiy Osiyoda va Xitoy bilan qo‘shni mamlakatlarda 
foydalanilmoqda. Hozirda Xitoy va Rossiya o‘rtasida valyuta siyosati sohasida 
hamkorlik o‘rnatildi va ushbu hamkorlikni dollarning hukmronlik pozitsiyasiga 
qarshi chiqish deb qabul qilinmoqda. Halqaro axborot nashrlari ushbu voqeani 
quyidagicha izohlashdi: “Xitoy va Rossiya AQSh dollaridan voz kechmoqchi”. 
Amerika gazetasi “Uollt Strit Deyli” yozishicha, Xitoy 
jenminbi 
baynalminallashuv jarayonini faollashtirmoqda, uning maqsadlaridan biri milliy 
valyutasini hamma hamkorlari o‘rtasidagi hisob kitoblarda foydalanishga erishish 
hisoblanadi. 
Haqiqatdan ham jahon moliyaviy inqirozi boshlangandan so‘ng AQSh dollari, 
yevro, funt sterling va boshqa yetakchi jahon valyutalari turli darajadagi 
tebranishlarni boshidan kechirdi. AQSh dollarining devalvatsiyalanishi va ushbu 
mamlakatda olib borilayotgan arzon pul-kredit siyosati turli mamlakatlar savdosiga 
salbiy ta’sir etmoqda. Shuning uchun ham Xitoy va Rossiya o‘zaro savdo hisob 
kitoblarida o‘z milliy valyutalaridan foydalanish oqilona tanlov deb hisoblashdi. 
XXR ko‘pgina tovar bozorlarining faol ishtirokchisiga aylandi. Xitoyning 
eksport va import xajmi jahon narxlariga ta’sir qilmoqda. Xitoy savdo hamkorlari 
uchun yuan joriy kursining tebranishini hisobga olish muhim hisoblanadi. Xitoy 
hukumati va Xitoy Xalq Banki boshqaruvchilari bir necha bor yuanning 
almashinuv kursi barqarorligini ta’minlashlarini ta’kidlashmoqda. 
Xitoy uchun milliy valyutasi barqarorligini ta’minlash zarurligini 
quyidagilarda ko‘rish mumkin. 
Birinchidan, milliy valyuta devalvatsiyasi importni qisqartiradi va buning 
natijasida import xom ashyosi asosida ishlab chiqariladigan tayyor mahsulotlar 
eksporti qisqaradi. 
Ikkinchidan, yuan kursining tebranishi to‘g‘ridan to‘g‘ri investitsiyalarni jalb 
qilish siyosatiga salbiy ta’sir qiladi. 
Uchinchidan, milliy valyuta beqarorligi mamlakatning tashqi qarzini 
boshqarish imkoniyatlariga salbiy ta’sir qiladi. 
To‘rtinchidan, xitoy kompaniyalari passiv va aktivlari qiymatining 
o‘zgarishiga olib keladi. 

---