V. V. Mayskiy

Muskarin
M-xolinergik retseptorlarining barcha turlarini faollashtiradi. Muskarin 
gematoensefalik baryerdan oʻtmaydi va shuning uchun markaziy asab tizimiga sezilarli ta‘sir 
koʻrsatmaydi.
Muskarin oshqozonning enteroxromaffin hujayralarining M
1
-xolinergik retseptorlarini 
qoʻzgʻatish orqali, parietal hujayralar tomonidan xlorid kislota sekretsiyasini faollashtirib 
gistaminning ajralishini kuchaytiradi. M
2
-xolinergik retseptorlari qoʻzgʻatishi bilan, 
muskarin yurakning qisqarishini sekinlashtiradi 
(bradikardiya keltirib chiqaradi)
va 
atrioventrikulyar oʻtkazishni sekinlanishiga olib keladi. 
Muskarin M3- xolinergik retseptorlarini qoʻzgʻatish orqali: 
qorachiqni toraytiradi - 
mioz
(koʻzning rangli pardasini aylana mushaklarini qisqartiradi); 
akkomodatsiya spazmini keltirib chiqaradi (kipriksimon mushakni qisqarishi sin boylamini 
boʻshashishiga olib keladi; gavhar boʻrtadi, koʻz koʻrishning yaqin nuqtasiga toʻgʻrilanadi );
ichki organlarni silliq mushaklarini tonusini oshiradi (bronxlar, GIT va siydik pufagi), 
sfinktorlar istisno
; bronxial, ovqat hazm qilish va ter bezlari sekretsiyasini oshiradi; 

---

89 
Manbaa:
@pharma_baza
qon tomirlarining tonusini pasaytiradi (aksariyat tomirlar parasimpatik innervatsiyani 
olmaydi, lekin tarkibida innervatsiya olmagan M
3
xolinergik retseptorlari mavjud; M3 
xolinergik retseptorlarini qoʻzgʻalishi qon tomir endoteliysida NO ning ajralishiga olib 
keladi, bu tomir silliq mushaklarini boʻshashtiradi). 
Tibbiyot amaliyotida muskarin ishlatilmaydi. Muskarinning farmakologik muxamor bilan 
zaharlanganda namoyon boʻladi; Koʻz qorachigʻining torayishi, kuchli soʻlak ajralishi va 
terlash, boʻgʻilish hissi 
(bronxial bezlar sekretsiyasining kuchayishi va bronxlar tonusining 
oshishi),
bradikardiya, qon bosimining pasayishi, qorin ogʻrigʻi, qusish, diareya kuzatiladi. 
M-xolinomimetik xususiyatlarga ega boʻlgan boshqa muxamor alkaloidlarini ta‘siri 
natijasida MNS qoʻzgʻalib: xavotir, alahsirash, gallutsinatsiya va tutqanoq kabilar kuzatilishi 
mumkin. 
Muxamor bilan zaxarlanganda oshqozonni yuviladi va kuchsiz tuzli eritma yuboriladi 
(NaCl). Muskarin ta‘sirini ingibirlash uchun M- xolinoblokatorlardan atropin qoʻllaniladi. 
Agar markaziy asab tizimining qoʻzgʻalishi alomatlari ustun boʻlsa, atropin ishlatilmaydi. 
Markaziy asab tizimining qoʻzgʻalishini kamaytirish uchun benzodiazepin preparatlari 
(diazepam va boshqalar) ishlatiladi. 
M-xolinomimetikalardan pilokarpin, aseklidin va betanekol amaliy tibbiyotda qoʻllaniladi.