V. V. Mayskiy

Efferent nerv sistemasiga ta’sir etuvchi moddalar
 
 
Efferent 
(markazdan qochuvchi)
innervatsiyaga kiradi: 
1)Harakatlantiruvchi 
(somatik)
nerv tolalari 
(skelet mushaklarini innervatsiya qiladi)
2)Vegetativ nervlar 
(ichki organlarni, bezlarni, qon tomirlarni innervatsiya qiladi)
.
Harakatlantiruvchi nerv tolalari bosh va orqa miyada joylashgan motoneyronlarning 
aksonlari hisoblanadi. Motoneronlarning qoʻzgʻalishi harakatlantiruvchi nerv tolalari orqali 
skelet mushaklariga oʻtkaziladi va ularni qisqartiradi. Vegetativ nerv sistemasida simpatik va 
parasimpatik innervatsiya farqlanadi. Ichki organlar va bezlar simpatik va parasimpatik nerv 
tolalari orqali innervatsiya qilinadi. Koʻpgina qon tomirlari faqat simpatik innervatsiya oladi. 
Simpatik nerv tolalari orqa miyaning koʻkrak va bel qismlaridagi kulrang modda yon 
shoxlaridan boshlanadi. Bu tolalar orqa miyani tark etib simpatik gangliylarda tugaydi 
(simpatik ganglionlar innervatsiya qiladigan organlardan tashqarisida joylashgan).
Gangliylarda bu nerv tolalarining oxirgi uchlari 
(ular preganglionar nerv tolalari deb 
nomlanadi)
ganglion nerv hujayralari 
(postganglionar nerv hujayralari)
bilan bogʻlanib 
ganglionergik neyronlardan tashqariga chiqib innervatsiyalanadigan organ va toʻqimalarda 
tugaydi va neyroeffektor sinapslar hosil qiladi. 

---

84 
Manbaa:
@pharma_baza
Parasimpatik nerv tolalari bosh miyaning stvol qismidan (III, VII, IX, va X kranial nerv 
yadrolaridan) va orqa miyaning sakral qismlaridan boshlanadi.Bu tolalar 
(preganglionar 
nerv tolalari)
innervatsiyalanadigan organda joylashgan parasimpatik gangliylarda tugaydi. 
Parasimpatik gangliylarda preganglionar tolalar oxirlari ganglionar nerv hujayralari bilan 
bogʻlanib ganglionar sinapslarni hosil qiladi.Ganglionar hujayralar aksonlari 
(postganglionar 
parasimpatik tola)
innervatsiyalanadigan organ hujayralarida tugab, neyro-effektor 
sinapslarni hosil qiladi.