V. V. Mayskiy

rivostigmin
(ekselon) ham ishlatiladi.
Lekin hozirgi vaqtda Alstgeymer kasalligida effektli preparat 
donepezil MNS
da 
atsetilxolinestraz tanlab ingibirlaydi periferik atsetilxolinestrazga kam ta‘sir qiladi.
Antixolinesteraz moddalarni qoʻllashga qarshi koʻrsatmalarga quyidagilar kiradi epilepsiya, 
Parkinson kasaligi, bronxial astma, stenokardiya, yurak oʻtkazuvchanligi buzilishlarida 
qaytmas ta‘sirli antixolinesteraz moddalarga fosforli organik birikmalar (FOB) kiradi. 
Yuqorida koʻrsatilgan antixolinesteraz moddalardan farqli FOB uzoq vaqt davomida 
atsetilxolinestrazni ingibirlaydi, buni natijasida ferment ―qarishi‖ sodir boʻladi va 
inaktivatsiya 
qaytmas
boʻladi.
FOB yuqori toksikligi bilan ajralib turadi. Bu moddalarning ba‘zilari insektidsit sifatida 
ishlatiladi. Insektidsit sifatida 
karbofos
, 
tiofos
va b.q. ishlatiladi. Xoʻjalikda bu 
moddalarning keng qoʻllanilshi zaharlanishga sababchi boʻladi 
(zaharlanish hattoki teriga 
tushganda ham sodir boʻladi chunki ular teri yuzasi orqali yaxshi soʻriladi).
FOB moddalardan zaharlanishda mioz, terlash, soʻlak oqishi, nafas yetishmovchiligi 
(bronxospazm, bronxial bezlar sekretsiyasini oshishi)
, bradikardiya keyin taxikardiya, 
arterial bosimni tushishi keyin koʻtarilishi, psixomotor qoʻzgʻalish, qusish, qorinda spastik 
ogʻriq kabi simptomlar namoyon boʻladi. Oʻta ogʻir holatlarda muskullar spazmi va sudorgi; 

---

96 
Manbaa:
@pharma_baza
qoʻzgʻalish tormozlanish bilan almashadi, arterial bosim pasayadi, komatoz holat rivojlanadi, 
oʻlim nafas markazining paralich boʻlishi natijasida boshlanadi.
Bu simptomlarning koʻpchiligi parasimpatik innervatsiyani qoʻzgʻalishi bilan bogʻliq. 
Shuning uchun fosforli organic birikmalar bilan zaharlanganda, parasimpatik innervatsiyani 
bloklovchi moddalar tavsiya etiladi.Odatda M-xolinoblokatorlardan atropin vena ichiga 
koʻproq dozada yuboriladi (2-4ml 0.1% eritma) agar kerak boʻlsa qayta yuboriladi. Bundan 
tashqari 
xolinesteraz reaktivatori
buyuriladi, qoʻlanilgan 1 soat oʻtib ingibirlangan 
atsetilxolinesteraz aktivligini qayta tiklaydi. Bunday preparatlarga