Uzbekiston respublikasi

Ommaviy madaniyatning qiёfasi quyidagicha:
1. U millati, ёshi, joyi, ijtimoiy xususiyatlarga bog’liq bwlmagan ommaviy istemolchilarga ega bwladi;
2. Bu madaniyat namunalarini yaratish jaraёnining wzi ommaviy xususiyat kasb etib, industriyaning maxsus kwrinishini wzida namoёn qiladi, yani unda yuz minglab kishilar band bwlib, ularning «matbuot qiroli», - shou tomoshabinlari, kino, TV, estrada yulduzlari bwladi.
Ommaviy madaniyat kishilarni xaёtni befarq kuzatuvchi tomoshabinga aylantiradi, wzlari h’am mavjud xaёtni gwё sarob kabi tasavvur qiladilar.
Ortega Gasset ommaviy madaniyatning tasir doirasini taxlil etib, omma wziga, shaxsga wxshamay qolishi, kimki boshqalarga wxshamasa, shulardek fikrlamasa taxlikada qolishini aytib, «Omma bu ywriq-ywnalishsiz oqim bilan suzaёtgan odamlar. Shuning uchun ular qobiliyat imkoniyatlari katta bwlishiga qaramay, xech narsa yaratmaydi. Ommaviy odam axloqdan maxrum, chunki uning moxiyati, ongi burchiga itoat qiladi», degan edi.
Ommaviy madaniyat umumiy istemolchilik extiёji bilan bog’liq. Buning asosida istemol talab, tovar sifatida xaridorgir bwlish extiёji ёtadi. Oqibatda xozirgi zamon madaniyatidagi manaviy qadriyatlar tor doiradagi extiёjlarni qondirish vositasiga aylanadi. Madaniyatning chuqur mano-moxiyati, xotira cheksizligi “kundalik”, “h’ammabop” h’immatlar bilan ijod avvaldan malum, mavjud namuna asosidagi «asarlar» yaratish va ishlab chiqarish (kinoseriallar, saёz TV va adabiy asarlar) bilan almashinadi. Shaxs wzining ijodiy qobiliyati, milliyatidan ayrilib, tayёr «madaniy maxsulotlar» istemolchisiga aylanib qoladi.
Bugungi globallashuv jaraёni iqtisodiy-texnik taraqqiёt, boshqarish tizimi, siёsiy-xuquqiy munosabatlar, turmush tarzigagina daxldor xodisa emas. Bu zamonaviy texnologiya uskunalarga asoslangan kuch, guruxlar manfaati nazaridan xilma-xil vositalar ёrdamida boshqa xalq va mamlakatlarga manaviy-ah’loqiy tasir kwrsatish, mafkuraviy ustivorlikka erishish imkoniyati h’amdir. İqtisodiy, moliyaviy “ёrdam”, “demokratiya” niqobi ostida manaviy-ruxiy ekspansiya uyushtirish, millatlarni mustaqilligi va wzligiga taxdid kwrsatish odatiy xolga aylanib bormoqda. Bu h’ol AQSh lik olim Frensis Fukiyamaning “G’arb tarixining zavol topishi” kitobida amerikalik siёsatchi Patrik Dj. Byukenenning «G’arb xalokati” (Moskva, 2004 y.) asarida h’am takidlangan.
Ёshlar, ularning manaviyati va axloqi uchun globallashuv jaraёni va ommaviy madaniyatning salbiy tasiri va xatarli oqibatlari h’aqida İslom Karimov: «Dunёda bir qarashda beozor, siёsatdan xoli bwlib tuyulgan shunday mafkuraviy tasir vositalari h’am borki, ularga kwpda etarlicha etibor beravermaymiz», televideniya orh’ali kwplab namoyish etilaёtgan jangarli filmlar, beparda asarlar ёshlar ruxiyatiga salbiy tasir kwrsatib, ularni wzligidan, tarixidan, madaniyatidan, iymonidan judo etishga qaratilgan. Har qanday kasallikni oldini olish uchun avvalo kishi organizmida unga qarshi immu­nitet h’osil kilinadi. “Biz h’am farzandlarimiz yuragida ona-Vatanga, boy tariximizga, ota-bobolarimizning muqaddas diniga sog’lom munosabatni qaror topdirishimiz, tabir joiz bwlsa, ularning mafkuraviy immunitetini kuchaytirishimiz zarur³», deb kwrsatadi.
Demak, h’ar bir inson, ёsh yigit-qiz ikki ywldan birini tanlashi, ё istemolchi tarzda oqim bilan suzmog’i, ёxud wziga, wzligiga nisbatan talabchan bwlib bu girdobdan chiqmog’i lozim.
İnsoniyat tobora tex­nika taraqqiёti va ommaviy kommunikatsiyaning sotsial va ekologik jixatdan nazoratga olish, bugungi odam manaviy qiёfasini bir xillashtirish (standartlash)ga qarshi jiddiy twsiq qwyish zaruriyatini anglamoqda. Ushbu masalani wta keskinligiga etiborni qaratish, mavjud muammolarning echimlarini belgilashda 1990 yillarda BMT Bosh Assambleyasi elon qilgan Madaniyatning umumjaxon wn yilligi muxim bosqich bwldi. “Wn yillik”ning asosiy maqsadi-iqtisod va texnika tezkor rivojlanaёtgan xozirgi davrda umuminsoniy madaniy qadriyatlarning birinchi darajali ah’amiyatini tiklashdan iborat bwlib, bunda quyidagi vazifalarni xal etish kwzda tutildi: a) taraqqiёt madaniyatning yuksalishiga xizmat qilishi, moddiy ishlab chiqarish bilan ijodkorlikning aloqadorligi ywllarini belgilash; b) madaniy wziga xoslik va madaniyatlar muloqotini tan olish; v) individual va jamoa timsolida ijodiy potentsial va tashabbuskorlikni qwllab-quvvatlash, g) xalqaro madaniy h’amkorlikni rivojlantirish va boshqalar.
Demak, birinchidan, Texnogen madaniyat – insoniyatni wn asrlar mobaynida yashash tarzi, olamni tafsir mezoni bwlib kelgan – qadimiy madaniyat (Misr, Yunoniston, Rumo-vizantiya) takomilida shakllangan, vujudga kelgan yangi davr – burjua munosabatlari davri-ijtimoiy ishlab chiqarish odamlar h’aёti texnika asosiga qurilgan davr madaniyatidir.