Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги


Истеъмол қилинадиган ва истеъмол қилинмайдиган буюмлар



Download 5,01 Kb.
Pdf ko'rish
bet125/299
Sana18.11.2022
Hajmi5,01 Kb.
#867824
TuriДиплом
1   ...   121   122   123   124   125   126   127   128   ...   299
Bog'liq
РИМ ҲУҚУҚИ -дарслик

Истеъмол қилинадиган ва истеъмол қилинмайдиган буюмлар.
Истеъмол қилинадиган буюмларга фойдаланиш жараёнида моддий жиҳатдан 
йўқ бўладиган ашёлар кирган – 
res quae ipso usu consumuntur
. Буларга 
озиқ-овқат маҳсулотлари ва пул кирган. Истеъмол қилинмайдиган буюмларга 
эса, фойдаланиш жараёнида йўқ бўлмайдиган ашёлар, масалан, қимматбаҳо 


103 
тошлар кирган, йўқ бўлса ўз қиймати ва ўз вазифасини адо этиш 
имкониятидан маҳрум бўлиб қоладиган буюмларга
res quae usu
minuuntur
деб айтилган. Истеъмол қилинадиган ашёлар моддий жиҳатдан 
йўқ бўлиши сабабли бундай ашёларнинг эгаси улардан фойдаланиш
ҳуқуқини бошқа шахсларга бераётганда бу ашёларни қандай эквивалентда 
қайтариш ҳақида алоҳида кафолатлар берилган.
Оддий ва мураккаб ашёлар.
Стоиклар фалсафасига асосланган ҳолда 
Помпоний
ашёларни 3 турга бўлган:
«Tria autem genera sunt corporum, unum quod continentur uno spiritu
et graece henomenon vocatur, ut homo tignum lapis et similia^ alterum
quod ex contingentibus, hoc est pluribus inter secohaerentibus constat, quod
synemmenon vocatur, ut aedificium, navis, armarium, tertium quod ex
distantibus constat, ut corpora plura non soluta, sed uni nomini subiecta,
veluti populus, legio, grex (D. 41. 3.30.pr.)». – «Уч хилдаги жисмлар 
мавжуддир: биринчиси бир бутун жисмни ташкил қилади, масалан, қул,
харсанг тош ёки ёғоч; иккинчи турдаги жисм ўзаро боғланган бир қатор
жисмлардан ташкил топган ашё, масалан, бино, кема ёки жавон; учинчи 
жисм эса бир хил бўлган ўзаро боғланмаган жисмлардан иборатдир ва
битта ном билан аталган, масалан, легион, пода ёки халқ».
Ашёларнинг оддий ва мураккаб турларга бўлиниши классик даврдан 
бошланган. Оддий ёки ягона ашё деб
res quae continetur uno spiritu
– 
табиий ва жисмоний жиҳатдан бир бутун жисмга эга бўлган ашёга айтилган 
(тош, дарахт, инсон). Мураккаб ашёлар ҳам, ўз навбатида, 2 га бўлинган: res
quae ex contigentibus constant ёки сунъий равишда инсон меҳнати ёрдамида 
бир бутун мулкка жамланган ашёлар (уй, кема ва уй анжомлари) ва res
quae ex distantibus constant ёки алоҳида ашё бўлса ҳам бир бутун тўпламга 
жамланган ашёлар (пода, легион, омбор, халқ ва хоказо). Res quae ex
distantibus constant ашёлар univercitas facti ва universitas jurisга
бўлинган. Univercitas facti ашёлар бирлиги табиий йўл билан хосил бўлган 
(пода, кўра, халқ), бу – вақтинчалик хўжалик ёки ташкилий мақсадларда 
бирлашган ашёлар ёки шахслар мажмуидир. Univercitas juris ашёлар
бирлиги эса – ҳуқуқий тартибдаги кўрсатмалар асосида ташкил бўлган 
(мулк, мерос, сеп мулки ва ҳоказо). 
Ашёларнинг бир бутун ва мураккаб турларга бўлиниши мулкни қўлга 
киритиш усуллари билан бир қаторда шартнома мажбуриятларини бажариш 
соҳасида катта аҳамиятга эга бўлган. Бундай ҳолларда, айниқса, res quae ex
distantibus constant ҳақида гап кетганда, accessorium sequitur principale
қоидаси амалда бўлган, бу қоидага кўра, мураккаб ашёга кирувчи алоҳида 
қисмлар аввал турли мулкдорларга тегишли бўлган бўлса, кейинчалик
асосий ашёга бирлашиши натижасида уларнинг тақдири ҳуқуқий жиҳатдан
асосий ашёга қараб ҳал қилинган.

Download 5,01 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   121   122   123   124   125   126   127   128   ...   299




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish