“Uzacademia” scientific-methodical journal

“UzACADEMIA” scientific-methodical journal
173 
www.academiascience.uz
 Tadqiqotning maqsadi
: CCl
4
taʼsirida o‘tkir toksik gepatit modeli chaqirilgan 
erkak oq zotsiz kalamushlarda Rutan polifenolining gepatoprotektiv va antioksidant 
faolligini qiyosiy jihatdan oʻrganish.
 Tadqiqot usuli va materiali:
Tadqiqotlar og‘irligi 140-200 gr bo‘lgan erkak oq 
zotsiz kalamushlarda olib borildi. Tajribalar "Eksperimental hayvonlardan 
foydalangan holda ish olib borish qoidalari"ga, shuningdek eksperimental tadqiqotlar 
uchun yoki boshqa ilmiy maqsadlarda ishlatiladigan umurtqali hayvonlarni himoya 
qilish bo‗yicha Yevropa konvensiyasida qabul qilingan qoidalarga muvofiq 
o‗tkazildi. 
Tetraxlormetan (СCl
4 
) 50% zaytun moyidagi eritmasi interparential usulda 2 
marta 1ml/kg dozada 3 kunda yuborish orqali chaqirildi [2]. Rutan preparati gepatit 
chaqirilgandan so‘ng 7 kun ichida 10 mg/kg dozada peroral kiritildi. 
Tajribadagi hayvonlar 4 guruhga bo‘lindi 1) guruh sog‘lom, 2) guruh 
eksperimental toksik gepatit (СCl
4 
bilan zararlangan toksik gepatit), 3) guruh 
Slimarin (Karsil) 50 mg/kg, 4) guruh Rutan 10 mg/kg. 7 kundan so‘ng qon zardobida 
umumiy oqsil, ishqoriy fosfotaza, alanin va aspartat aminotransferaza (ALT,AST) 
miqdori Cуpress Diognostica biokimyoviy testlar (Belgium) firmasida ishlab 
chiqarilgan test majmualaridan foydalanilgan holda aniqlandi. Tajriba yakunida 
hayvonlar xloroform bilan hushsizlantirilildi,dekapitatsiya qilinib patologik 
o‘zgarishlarini o‘rganish uchun o‘rganib chiqildi. 
Olingan natijalarga statistik ishlov berish OrignPro 8.6 dasturi orqali amalga 
oshirildi. 
 Natijalar va uni muhokama qilish:
Uglerod tetraxlorid (СCl
4 
) eksperimental 
tadqiqotlarda CYP2E1 fermentining sitoxrom P-450 (CYP) ning metabolik 
faollashuviga asoslangan o'tkir toksik jigar shikastlanishi modeli sifatida qo'llaniladi 
[4]. 
Lipidlarni 
peroksidlanish 
jarayonlarining 
kuchayishi, 
yuqori 
toksik 
metabolitlarning ishlab chiqarilishi va to'planishi bilan gepatotsitlar nekroziga va 
jigar fibroziga olib keladi
 
[5]. 
Olingan natijalarga ko'ra, СCl
4 
bilan zararlangan toksik gepatit hayvonlarning 
qon zardobida sog‘lom hayvonlar qon zardobi bilan solishtirganda ALT, AST va 
Alkil fosfotaza fermentlarining faolligi mos ravishda deyarli 1.54; 2.73 va 2.33 
martaga (p<0,05) sezilarli darajada oshdi. CCl
4
ning kiritilishi umumiy oqsil 
miqdorini pasaytirdi. Olingan natijalar CCl
4
tomonidan zaharli jigar shikastlanishi 
sharoitida gepatotsitlar membranalarining o'tkazuvchanligi (ALT,AST,Alkil fosfotaza 
sitoplazmatik fermenti faolligining oshishi), protein sintezi funksiyasi (umumiy 
oqsilning kamayishi) pasayishi kuzatildi. 
Bizning natijalarimiz CCl
4
tomonidan chaqirilgan eksperimental toksik 
gepatitda gepatotoksinlarga qarshi Rutan preparati gepatoprotektiv faolligini 10 

---

“ILM-FAN VA TA’LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR” 
MAVZUSIDAGI 23-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI