Uygur, qaqauz, quzey

(Xürrəmqızı Afaq, 2002:146).
3. “Bundan başqa, qumuqlarda qızı ər evinə müşayiət edən 
şəxslərin „quda-xatın“, „quda-qızlar„ adlandırılması (326; 101), 
Dağıstan tərəkəmələrində qızı bəy arabasına qız evinin gəlinləri- 
nin əyləşdirməsi (138; 174) bu personajın vaxtilə qadın səciy- 
yəli olmasından xəbər verir”. 
(Xürrəmqızı Afaq, 2002:94).
Türkoloq Güllü Yoloğlu da Azərbaycan mətbuatında qumuq- 
lar, onların mədəniyyəti və ədəbiyyatı ilə bağlı bir sıra maraqlı 
məqalələr çap etdirmişdir 
(Yoloğlu Güllü, 1996: 23-29 fevral).
Azərbaycan şairi, rəssam və xeyriyyəçi, “Xan qızı” kimi ta- 
nınan Xurşidbanu Natəvanın əri knyaz Usmiyev də qumuq idi. 
Çox təəssüf ki, Azərbaycan-qumuq əlaqələri öyrənilmədiyindən

---

hələ bir çox məsələlərə aydınlıq gətirə bilmədik və faktları dəqiq- 
ləşdirmədiyimizdən bəzi mülahizələrimizi burada yazmadıq.
Rusiya işğal altında saxladığı xalqlar arasında bölücülük 
siyasəti yeritdiyindən uzun illər qumuqlar yaşayan bölgələrdən 
toplanan folklor nümunələri ümumtürk folklorundan ayrılaraq 
qumuqların şifahi ədəbiyyatı kimi öyrənilmişdir. Buna görə də 
toplayıcılar xalq arasında mövcud olan nümunələrin hamısını 
deyil, məhz “qumuqlara aid olan,, folklor nümunələrini top- 
lamağa və nəşr etdirməyə üstünlük vermişlər.
1.1. Bölgülərə ayırma
Toplanmış nümunələrin bölgülərə ayrılmasında və janrlarının 
müəyyənləşdirilməsində də fıkir ayrılığı, qarışıqlıq yaranmışdır. 
Beləliklə, folklor nümunəsinin bölgülərə ayrılması daha çox 
mövzusuna görə müəyyənləşdirilmişdir. Məsələn, “zahmat yır- 
ları“, “igitlik yırları“, “igitlik-tarixi yırları“, “tarixi yırlar“, “Sibir 
yırları“, “tapşurma, ya da nasiqat yırları“, „masxara-irişxat yır- 
ları“, „kazak yırları“, „haşık yırları“, „oylu yırlar“, „alışıp ay- 
tahan yırları“