ЎҚув материаллари 2-мавзу: Мулк тавсифи, таснифи, кўрсаткичлари ва хусусиятлари режа

2.2.2-расм. Мулк объектларининг белгилари.

Ер айланишининг давомийлиги уни тўғри қўллаганда чексиздир, аммо нотўғри қўллашдаги хатоликлар қайтариб бўлмас йўқотишларга олиб келади.

Мулк объектларининг асосий белгиларидан ташқари, уларнинг турларига қараб хусусий (хос) белгиларни ажратиш мумкин. Бу хос бўлгиларни шу мулкка тегишли бўлган аниқ кўрсаткичлар орқали аниқланади. (2.2.2-расм).
Айнан иккита бир хил хонадон, иккита бир хил алоҳида ҳовли ёки қурилиш деб айтиш мумкин эмас, чунки уларда албатта бошқа мулк объектларига, инфратузилмага ва қолаверса, ер шари қутбларига нисбатан жойлашишида фарқлар мавжуд бўлади, бу эса ҳар бир мулк объектининг турличалиги, ўзига хос ноёблиги ва бетакрорлигидан далолат беради.

Кўчмас ва кўчар мулк объекти







Фуқаролик ҳуқуқи объекти
Эгалик ҳуқуқи
Хўжалик юритиш ҳуқуқи
Оператив бошкурув ҳуқуқи
Ишонч билдирилган бошқурув ҳуқуқи
Қуриш ҳуқуқи
Гаровга қўйиш ҳуқуқи
Мулк сотиб олиш ҳуқуқи
Аниқ (реал ҳолатда) жавобгарлик ҳуқуқи
Сервитутлар
Ер участкасида жойлашган бино, иншоотлар ва бошқа кўчмас мулк объектларига эга шахсларнинг шу ер участкасига нисбатан бўлган қонун доирасидаги ҳуқуқи
Умрбод ворислик эгалик ҳуқуқи
Муддатсиз доимий эгалик ва ижара ҳуқуқи
Фойдаланиш ишлари мажмуини амалга ошириш ҳуқуқи


Фуқаролик ҳуқуқи объекти





Иқтисодий объект
Товар
Мулкдор учун даромад манбаи
Мулкдорнинг молиявий барқарорлиги манбаи

Жисмоний объект
Белгиланган чегаралар
Ўлчам
Майдон
Ҳажм
Сифат кўрсаткичлари




2.2.3-расм. Мулк объектларининг уч кўрсаткичлари бирлиги.

Мулк объектларининг моҳияти юқоридаги учта кўрсаткичлар бирлигида намоён бўлади: жисмоний; ҳуқуқий; иқтисодий (2.2.3-расм).

Мулк объектлари юқори иқтисодий қийматга эга, чунки улар узоқ муддатли фойдаланишга мўлжалланган ва фойдаланиш жараёнида истеъмол қилиниб кетмайди. Қоидага кўра, мулк объектлари конструктив мураккаблик билан ажралиб туради ва уларни керакли ҳолатда сақлаб туриш катта ҳаражатларни талаб қилади.