ЎҚув адабиёти овқатланиш

Микробсиз табиатли овқат заҳарланишлари

Микробсиз табиатли овқат заҳарланишларининг сабабчилари табиий равишда заҳарлилик касб этувчи ёки хато қилиб ёҳуд билмаслик туфайли овқатланишда ишлатилиб қўйилган ташқи кўриниши ўхшаш бўлган анъанавий ўсимликлар ва ҳайвонлардан олинувчи озиқ-овқат манбаларидир. Айни пайтда овқатланишда ейишга яроқли, таркибида табиий ва антропоген келиб чиқишга эга кимёвий бирикмаларнинг юқорида чекланган даражадаги қолдиқ миқдорлари мавжуд бўлган маҳсулотларни истеъмол қилиш билан боғлиқ ўткир ва сурункали овқат заҳарланишлари ҳам овқат заҳарланишларининг шу гуруҳига киритилади.

1. Қўзиқоринлардан заҳарланиш

Олий микробларнинг заҳарли вакиллари микробсиз этиологияга эга бўлган овқат заҳарланишларининг нисбатан кўпроқ тарқалган сабабларига киради. Уларнинг овқатланишда билмай ишлатиб қўйилиши оғир асоратли жиддий заҳарланишлардан тортиб то ўлим ҳолатларигача олиб келиши мумкин. Шу билан бирга заҳарли қўзиқоринлардан муайян мақсадларга эришиш (токсикоманларда маҳсулот симптоматикасини шакллантириш, жонга қасд қилишлар ва ҳоказо) йўлида фойдаланишлар овқат заҳарланишлари жумласига кирмайди.
Кўпчилик ҳолларда заҳарланишлар ёз ва куз ойларига – қўзиқоринлар жадал кўпаядиган ва истеъмол қилинадиган қўзиқоринлар қишга ғамланадиган даврларга тўғри келади. Одатда тажрибасиз қўзиқорин терувчиларгина заҳарли қўзиқоринларни терадилар ва овқатланишда ишлатадилар. Европа қитъасидаги нисбатан заҳарлироқ
бўлган қўзиқоринлар рангпар поганка, мухоморлар, шайтон замбуруғидир. Улар заҳарлилик сифатларини пазандалик ва саноат ишлови: қайнатиш, қуритиш, музлатиш, тузлаш, маринадлаш ва ҳоказо усулларнинг хеч қайсиси билан ҳам бартараф этиб бўлмайдиган кўзиқоринлар сирасига кирадилар. Ушбу қўзиқоринлар билан заҳарланишдан сақланишнинг ягона усули – уларни овқатланишда ишлатмасликдир.
Заҳарли қўзиқоринлар билан заҳарланишнинг барча таърифланган ҳодисалари ҳам уларни йиғиш, уйда тайёрлаш ва овқатга ишлатиш билан боғлиқдир. Заҳарли бирикмаларнинг манбаи нафақат қўзиқориннинг ўзи, балки қўзиқорин тайёрланган қайла ёки маринад ҳам бўлиши мумкин.