ЎҚув адабиёти овқатланиш

Фумонизинлар юқори нейротоксиклик ва канцероген фаоллик билан ажралиб туради. Трихотиценларнинг бу тури асосан жўхорида тўпланади ва уни F. moniliforme ҳосил қилади. Фумонизинларнинг организмга умумий трихотицен юкламасидан ташқари тушишида лейкоэнцефаломаляция ривожланиши мумкин, узоқ асорат сифатида эса – турли жойлардаги, шу жумладан, қизилўнгач саратони ривожланиши мумкин. Фумонизинларнинг тавсия этилувчи жами миқдори озиқ-овқатгда 2 ... 4 мг/кг. ни ташкил этади (АҚШ, Европа Иттифоқи нормативи).
Фузариотоксинлар юкламасини пасайтириш бўйича профилактика тадбирларининг умумий қоидалари афлатоксикоздагига ўхшайди. Превентив тадбирлар мажмуасини критик назорат нуқталарини ажратиб олган ҳолда ўтказиш лозим.

1. 
   Fusarium га бардошли қишлоқ хўжалиги ўсимликларини танлаб селекциялаш (шу жумладан ген муҳандислигидан фойдаланган ҳолда).
   
2. 
   Оптимал агротехникадан фойдаланиш: жўхорининг бошқа ўсимликлар билан алмашлаб экилишига йўл қўймаслик, селектив фунгицидлар ва ўсимликларнинг биологик ҳимоя воситаларини қўллаш, мелиорлаш.
   
3. 
   Ҳосилни йиғиштириб олишнинг белгиланган чекловига қатъий риоя қилиш (тақвим муддати, иқлим шароитлари, ноконтаминацияловчи йиғим- терим технологияси).
   
4. 
   Ҳосил йиғиб-териб олинганидан кейинги қайта ишлов беришнинг ўрнатилган чекловларига қатъий риоя қилиш (ҳосил йиғилганидан кейинги 24 ... 48 соат ичида доннинг ҳаммасини намлиги 15 % га етгунига қадар қуритиш).
   
5. 
   Донни қуритгандан кейин 15 ºС га етгунича қадар совутиш.
   
6. 
   Маҳсулотдан барча шикастланган донларни ажратиб ташлаш (Fusarium билан шикастланган жўхори донлари чиригансимон ёки бурушиб, ранги ўзгарган бўлади. Бошқа майда бошоқли донларда “занглаган” донларнинг борлиги Fusarium билан шикастланганликнинг нишонасидир. Шикастланган донлар рангига қараб, трихотиценларни яратувчи қизил ва бошқа турдаги токсинларни яратувчи пушти ранглиларга бўлинади). Шикастланган донлар миқдори бутун доннинг 1 ... 3 % идан ошганда, дон микотоксинлар мавжудлиги ва миқдорига нисбатан текширилиши ва шикастланган донлардан тозаланиши керак.
   
7. 
   Дон сув тегмайдиган, вақти-вақти билан шамоллатиб (агар доимий кондиционерлар ўрнатилмаган бўлса), дезинсекция ва дератизация тадбирлари ўтказиб туриладиган жойда сақланиши керак.
   
8. 
   Сақланаётган донлар вақти-вақти билан ва озуқа қайта ишланишига жўнатилишидан олдин визуал текширувдан ўтказилиши ва лабораторияда миктоксинларнинг қолдиқ миқдорлари юзасидан назорат ўрнатилиши (иммун-ферментли ва хроматографик усуллар билан) лозим.
   
9. 
   Микотоксинлар борлиги бўйича потенциал хавфли бўлган барча маҳсулот озиқ-овқат ишлаб чиқарилишига тушганда расмий назоратдан ўтказилиши (ишлаб чиқарувчида маҳсулотнинг сифат шаҳодатномаси борлиги) ёки лабораторияда текширилиши лозим.
   
10. 
    Алиментар мослашув механизмларининг мувозанатлаштирилган овқатланиш (шу жумладан, ҳужайравий ҳимоя жараёнларида иштирок этувчи нутриентлар – тўлақонли оқсил, витаминлар, антиоксидантлар, кальцийнинг етарлича тушиши) ҳисобига қўллаб-қувватлаб туриш.