ЎҚув адабиёти овқатланиш

Proteus уруғи бактериялари келтириб чиқарадиган токсикоинфекциялар. Proteus vulgaris ва Proteus mirabilis микроорганизмлари атрофи-муҳитда кенг тарқалган сапрофит бактерияларга мансубдир. Proteus турли омилларнинг таъсирига нисбатан бардошлидир: 30 дақиқа давомида 65 ºС гача иситишга ва ош тузининг юқори концентрацияларига (17 % га бир неча сутка давомида) чидай олади. Proteus туридаги бактериялар ўзлари билан ифлосланган озиқ-овқат маҳсулотлари ва таомларда жуда тез тўпланишга (айниқса, хона ҳароратида) қодир бўлиб, овқат заҳарланишини келтириб чиқаради. Касалланишларнинг асосий улуши ёз даврига тўғри келади.
Касалликнинг яширин – (инкубацион) даври 4 ... 36 соатни ташкил этади. Клиник манзараси тўлғоқсимон абдоминал оғриқлар, кўнгил айниши, қайт қилишлар, диарея (баъзан қон аралаш), безгак тутиши (38 ºС гача) билан ифодаланади. Касаллик 2 ... 5 сутка давом этади. Лаборатория ташҳиси касалланганларнинг қусуқ массаси ва ошқозони ювилган сувдан ҳамда гумон қилинаётган озиқ-овқатлардан Proteus культурасини ажратиб олиш билан боғлиқдир. Агглютинация ва пассив гемагглютинация реакцияларидан фойдаланган ҳолда ёйма (ретроспектив) серологик ташҳислаш ўтказилади.
Proteus озиқ-овқат маҳсулотларига ташувчилар (одам ёки ҳайвонлар)дан тушиб, уларни ифлослантириши мумкин. Кўпинча гўшт ёки сутга инфекция тушади. Ташувчи инсон ҳар қандай маҳсулот ёки таомни ифлослантириши мумкин. Proteus нинг маҳсулотга тушиши, худди колиформлардаги каби, ишлаб чиқаришда ҳам, шунингдек, рўзғор ошхоналарида ҳам шахсий гигиена қоидалари қўпол равишда бузилиши билан боғлиқдир.
Proteus оқибатида келиб чиқадиган овқат заҳарланишларига бошқалардан кўра кўпроқ сабаб бўладиган маҳсулотлар орасида гўшт маҳсулотлари (қийма, қонли ва ливер колбасалари, илвиралар, гўштли салатлар), балиқли ва сабзавотли (айниқса, картошкали) таомлар алоҳида ажратилади. Озиқ-овқат маҳсулотларида кўпайган Proteus уларнинг органолептик кўрсаткичларини ўзгартирмайди. Proteus нинг йўқотилиши фақатгина ҳарорат 75 ºС дан юқори бўлгандагина кафолатланади. Профилактика тадбирлари, биринчи навбатда, озиқ-овқат маҳсулотлари ишлаб чиқарилиши ва айлантирилишида санитария (шу жумладан, шахсий гигиена) қонун-қоидалари ва меъёрларига қатъий риоя этилишини назорат қилишга қаратилиши лозим.