ЎҚув адабиёти овқатланиш гигиенаси фани бўйича ўҚув қЎлланма профессор Г. И. Шайхова таҳрири остида

СУТНИНГ САНИТАР - ГИГИЕНИК ЭКСПЕРТИЗАСИ.
Сутдан намуна олиш тартиби.
Намуна олишдан олдин сутни яхшилаб аралаштирилади. 20 та флягадан фақат 2 таси танлаб олинади. Агар фляга 20 тадан кўп бўлса ҳар 20 флягадан олинади. Сут шиша ёки пластмасса идишларда бўлса 400 та идишдан 1 таси олинади. Лаборатория текшируви учун флягадаги сутдан 250 мл, шиша ёки пластмасса идишлардан 1-2 идиш намуна олинади.
Сутни олинган вақтидан бошлаб 4 соатдан кечиктирмасдан текширилади.


СУТ ВА СУТ МАҲСУЛОТЛАРИНИ ОРГАНОЛЕПТИК КЎРСАТКИЧЛАРИНИ АНИҚЛАШ
Ташқи кўриниши. Сут бегона қўшимчаларсиз ва (хашак, гўнг, жун, қон, йиринг ва ҳк.) чўкмаларсиз бўлиши керак.
Консистенцияси. Суюқ тўкилувчан. Микроорганизмлар билан боғлиқ шилимшиқли ачиш жараёни бошланган бўлса, сут шилимшиқли чўзилувчан консистенцияга эга бўлади. Бундай сут истеъмолга яроқсиз ҳисобланади.
Ранги. Сутнинг ранги оқ фонда стаканда аниқланади.Табиий сутнинг ранги оқ - сарғимтир бўлади. Сув қўшилган, ёғи олинган сут кўкимтир рангга эга бўлади. Қизил ранг эса сутда қон аралашмалари борлиги ёки ҳайвонга берилаётган овқатга боғлиқ бўлади.
Ҳиди. Янги сут ўзига хос ҳидга эга бўлиши, бегона, ёқимсиз ҳидларга эга бўлмаслиги керак. Бегона ҳидлар сутни нотўғри сақлаш жараёнида пайдо бўлиши мумкин (сутни керосин, совун, сельд ва бошқа ўткир ҳид таратувчи маҳсулотлар билан бирга сақлаш натижасида).
Мазаси. Сутнинг таъми ўзига хос хушбуй, озгина ширинроқ (углеводларнинг ҳисобига), бегона, ёқимсиз таъмлар бўлмаслиги керак.


СУТ ВА СУТ МАҲСУЛОТЛАРИНИ ФИЗИК КИМЁВИЙ КЎРСАТКИЧЛАРНИ АНИҚЛАШ
Сутни санитар - экспертиза қилишда унинг янгилиги ва табиийлиги аниқланади. ДавСТ бўйича сигир сути қуйидаги кўрсаткичларга жавоб бериши керак:

1. 
   Зичлиги - 1,027 г/см³ дан кам бўлмаслиги керак.
   

1. 
   Кислоталилиги - (Тернер градусларида) -16-18 (1 навли), 19-20 (2 навли).
   

2. 
   Эталон бўйича тозалиги - 1 гуруҳдан паст эмас (1 нав), 2 (2 навли).
   
3. 
   Бактериологик кўрсаткичи - 1 гуруҳдан паст эмас (1 нав), 2 (2 навли).
   
4. 
   Ёғлилиги - 3,2 - 4,5 %.