Utepbergenov Farxad

 

 

AMERIKA XALQLARI. 

Asholisi. 

Qitaning barcha asholisi 774 mln. (1995 y.) kishi bwlib, Lotin Amerikasi 

asholisi ispan va portugal tilida, Shimoliy Amerika xalqlari esa ingliz tilida 

swzlashadi. 

 

Amerikaning tub asholisi 1983 yilda 36 mln. kishini tashkil etgan bwlib, 

ularning 85,6% oltita mamlakatda - Meksika, Peru, Ekvador, Gvatemala, Boliviya 

va Paragvayda yashaydi.  

 

Ananaga binoan Amerika «Yangi dunё» deb nomlanib, asholining malum 

qismi uchun «Eski dunё» Evropa ona vatani bwlgan. 

---

 

34

Etnik tarixi. 

 Swnggi yillardan arxeologik qazilmalar qitaga dastlabki asholi gurushlarini 

bundan 40 ming yil avval wtganini aniqladi. 

 

Antropologik jishatdan asholi mongoloid irqining aloshida tipini tashkil 

etadi. Wziga xos xususiyatlari twg’ri va qattiq sochlari, iyaklarining turtib 

chiqqanligi, qoramtir sochlari va kwzlari, sarg’ishdan-qizil-qwng’irgacha badan 

ranglari, uchinchi darajali tuklarining kamligi, burunlarining twg’ri tushganligi 

bilan xarakterlanadi. Janubiy Amerikaliklarning irqiy xususiyatlaridan negro-

avstraliyaliklarga xos belgilarning bwlishini izoshlash bir muncha mushkul. 

Frantsuz olimi Pol Rive wq otuvchi-puflovchi miltiq, poncholarni bilishini 

Okeaniya bilan bog’liq madaniyat bilan izoshlagan. Keyinchalik norvegiyalik Tur 

Xayerdal bu g’oyani amalda tasdiqlash uchun «Kon Tiki»da 1947 yil saёshat 

uyushtirdi. Okeaniyada batatning tarqalishi Amerika bilan bog’liq ekanligi 

shubshasiz. 

 

Alyaskadagi eskimoslar wzlarining Osiёdagi qarindoshlariga wxshashliklari 

bilan ajralib turadilar. İnson yashashi uchun qulay xududlarda joylashgan asholi 

neolitdan deshqonchilik xwjaligi bilan shug’ullanib yuksak moddiy madaniyat 

yaratgan. 

Evropaliklar kelgunga qadar asholining asosiy qismi Meksika va And tog’li 

tumanlarida joylashgan edi. Olimlarning xisoblariga qaraganda qitada mustamlaka 

arafasida 15-20 mln kishi yashagan.