Utepbergenov Farxad

Twy va twy marosimlari. 

 Afrika xalqlarida faqat oilali erkaklargina jamoaning twla shuquqli azosi 

bwla olgan. Bazi xalqlarda twygacha jinsiy aloqalarga sham twsqinlik qilinmagan. 

Lekin twygacha bola tug’ilishi katta gunosh shisoblangan. Bushmenlarda yigitning 

oilasiga yaqin aёllardan biri qizining onasini roziligini olgandan keyingina kuёv, 

qizdan rozilik swragan. Chaylada qoldirilgan wq-ёy va qalqon tashqarida bwlishi 

rad javobini bildirgan. 

 

Zuluslardagi qalin «lobola», deyarli barcha qita xalqlarida bwlgan. 

 Afrika 

xalqlarining 

manaviy madaniyatlari. İlgarilari inson kiyimiga 

qaraganda soch turmaklashi tatuirovka va skalifikatsiya kwproq ashamiyat kasb 

etgan. Bakubalarda uzun shoxsimon soch turmaklash erkakning oliy zodagonlar 

toifasiga oid ekanligini, aёl bwlsa ikkinchi farzand kwrganligini belgisi edi. 

 

Markaziy Afrikada inson badanida turli chandiqlar. Markaziy Afrika va 

Kwllar atrofidagi asholida tishlarini arralash, sindirish va qoraga bwyash udumlari 

mavjud bwlgan. 

 

Deyarlik barcha Afrika xalqlarida folklor, yani xalq og’zaki ijodiёti mushim 

wrin tutadi. Ananalarni, urf-odat va irimlarni avloddan-avlodga wtishida uning 

ashamiyati beqiёsdir.  

---

 

33

 

Bazi xalqlar, xususan tuareglar-tirinag ёzuvini yaratishgan. Xabashlarning 2 

ming yillik ёzuvlarida bugungi kunda 296 ta belgi mavjud. 

 

Diniy tasavvurlari fetishizm-buyum va narsalarga etiqod qilishdan iborat. 

Qoyatosh, daraxt-maxsus yasalgan buyumlarga sig’inish, topinish mavjud bwlgan. 

Animizm - rushlarga topinish, ajdodlar rushiga sig’inish sham keng tarqalgan.  

 

Totemizm - insonning g’ayri-tabiiy shayvon ёki daraxtlar wsimliklarga 

qardoshligiga ishonch. Bushmenlarda - kiyik, buqaga etiqod, Mandigolarda - 

piton, timsosh, toshbaqa, antilopaga etiqod, yorubalar qabila nomlari fil, qwy, 

maymun ekanligi va shokazolar buni tasdiqlaydi.  

 

Animistlar asosan G’arbiy va Markaziy Afrikadagi Botsvana, Markaziy 

Afrika Respublikasi, Yuqori Voltada 80% ni, Serre-Leone, Fil Suyagi Qig’og’ida, 

Zimbabve, Benin va Mozambikda 50-70% ni tashkil qiladi. 

 

Xristianlik sham IV asrdan buёn mavjud. 1960 yilda birinchi afrikalik 

Lorian Rukambve (Tanzaniya) kardinallikka saylangan. Bu din Janubiy Afrika 

Respublikasi va Markaziy Afrika Respublikasi (Zoir, Angola, Kongo) Gvineya 

qirg’og’i (Nigeriya, Gana, Kamerunda) keng tarqalgan.  

İslom dini. 

 Shimoliy Afrika, G’arbiy va Markaziy Sudandan farqli wlaroq Sharqiy 

Afrikaga iqtisodiy aloqalar orqali ёyilgan. Aloshida musulmonlar mavzelari 

Audagoste (Mavritaniya, Niani, Mali, Numba-Same, Ganada) X asrdaёq mavjud 

bwlgan.