Usmanova N. Yu. Iqtisodiyot va moliyaviy menejment

Laboratoriyaning 22-shakli 
_________________________ 
paxta zavodi 
PAXTA TOLASI VA BOSHQA PAXTA MAHSULOTLARI SIFATINI 
BAHOLASH NATIJALARINING QO`SHMA VARAQASI 
Partiya № ______________________, ishlab chiqarish topshiriqnoma №_________________. 
Qayta ishlashning boshlanish va tugash sanasi _______________________________________. 
I. PAXTA XOM-ASHYOSINING TAVSIFI 
Selektsion navi ___________________, tipi ____________________________, 20__ y hosilidan. 
Paxta xom-
ashyosi 
Paxta jo`natgan 
tayyorlov maskani 
Avlodi 
Dalalar 
guruhi 
Tayyorlov 
maskanida 
jamlashda 
to`da nomeri 
Sanoat 
navi 
Sinfi 
Massasi, kg 
Tola chiqishi, % 
tabiiy 
kondi-
tsion 
reja 
haqiqatda 
Urug`lik, texnik 
(nozaruri o`chiriladi) ___________________________________________________________________________ 

---

280 
Laboratoriyaning 22-shaklining davomi 
II. PAXTANING SIFATI VA OLINISHI KUTILAYOTGAN TOLA SIFATI 
Ko`rsatkichlar 
Namlik, 
% 
Paxtaning iflosligi, % 
Pishganlik 
koeffitsienti 
Chiziqli 
zichlik, 
mteks 
Nisbiy uzilish 
kuchi, 
sN/teks 
Tolaning 
shtapel massa-
uzunligi, mm 
Tipi 
Tahlil qachon olib 
borilgan 
jami 
shu jumladan 
o`lik aralashgan 
Qabul qilishda 
Jamlashda 
Qayta ishlashdan oldin 
III. OLINGAN TOLA MIQDORI VA SIFATI 
Marka 
nomeri 
Toylar 
soni 
Kon-
ditsion 
massasi, 
kg 
Chi-
ziqli 
zich-
lik 
Nisbiy uzi-
lish kuchi, 
sN/teks 
yoki 
gs/teks 
Uzunligi, mm 
Nam-
ligi, % 
Pishgan
lik 
koeffi-
tsienti 
Nuqsonlar 
va iflos ara-
lashmalar-
ning massa-
viy ulushi, 
% 
Yopish-
qoqligi 
Tip
i 
Navi 
Tola 
sinfi 
modal 
shtapel 
massa 
uzunligi 
vari-
atsiya 
koef-
fitsienti 

---

281 
Laboratoriyaning 22-shaklining davomi 
IV. CHIGIT SIFATI
Tahlil 
o`tka-
zilgan 
sana 
Chigit 
navi 
Massasi, kg 
Namlikning 
massaviy 
ulushi 
Mineral va 
organik aralash-
malarning 
massaviy ulushi, 
% 
Tukdor-
likning 
massaviy 
ulushi, % 
Nuqsonli 
chigitning 
massaviy 
ulushi, %
Shikast-
langanlik, 
% 
Chigit-
ning 
yog`dor-
ligi, % 
Chigit 
yog`idagi 
kislotalar 
miqdori 
tabiiy 
kondi-
tsion 
V. BOSHQA MAHSULOTLAR SIFATI 
Tahlil 
o`tka-
zilgan 
sana 
Paxta momig`i 
O`lik aralashgan chiqindilar 
to`da 
nomer
i 
toylar 
soni 
navi sinfi 
namlik-
ning 
massaviy 
ulushi, % 
iflos aralash-
malarning va butun 
chigitlarning 
massaviy ulushi, % 
pishib 
yetil-
ganligi 
shtapel 
uzun-
ligi, 
mm 
quldor-
ligi
to`da 
nomeri 
toylar 
soni 

---

282 
Laboratoriyaning 22-shaklining davomi 
 
Tahlil 
o`tkazilgan 
sana 
Regeneratsiyalangan tola 
Paxtaning kalta momig`i 
aralashgan chiqindilar 
to`da 
nomeri 
toylar 
soni 
navi 
uzilish 
kuchi, 
sN(gs) 
nuqsonlar va iflos 
aralashmalarning 
massaviy ulushi, % 
namlikning 
massaviy 
ulushi, % 
to`da 
nomeri 
toylar 
soni 
VI. TEXNIK NAZORAT BO`YICHA TAHLILLAR 
Sana Smena 
Bri-
ga-
da 
Lotokdan 
olingan 
paxtaning 
iflosligi, 
% 
Namlik, % 
Chigit to'qdorligi 
Tolaning 
Chigitning 
mineral va 
organik 
aralashmala-
rining 
massaviy 
ulushi, % 
lotok-
dan 
olingan 
paxta-
ning 
tola-
ning 
mo-
miq-
ning 
rege-
nerat-
siyalan-
gan 
tola-
ning 
chi-
git-
ning 
to-
lador-
lik 
tola 
ajra-
tish-
dan 
sing 
momiq 
ajra-
tish-
dan 
sing 
to`da 
nomeri 
toy-
lar 
soni 
nuqsonlar 
va iflos 
aralash-
malarning 
massaviy 
ulushi,% 
«____»________________________ 20__ y.
TNB boshlig`i __________ 

---

283 
Ikkinchi eksplutatsiya davri
uchun paxta tolasi navi yangi hosil yilida tay-
yorlanadigan paxta xom-ashyosi navlariga qat`iy rioya etgan holda rejalashtiriladi. 
Paxta tolasi assortimentini belgilashga alohida e`tibor berish zarur. 
Paxta tolasining navlar va sinflar bo`yicha rejalashtirilishi har bir selektsion 
va sanoat navi bo`yicha alohida olib boriladi. Bunda paxta tolasi navlaridan 
sinflarga o`tish tarmoq bo`yicha o`rnatilgan me`yorlarga asoslanib amalga 
oshiriladi va rejalarda aks etadi. 
Paxta chigitning nav bo`yicha rejasi, qoidaga ko`ra, qayta ishlanishi lozim 
bo`lgan paxta xom-ashyosiga muvofiq faqat 4 navga, momiq navi esa – chigitning 
naviga muvofiq amaldagi standart me`yorlari bo`yicha rejalashtiriladi. 
19.4. Paxta tozalash korxonasi qo`shimcha mahsulotlarni ishlab chiqarish 
hajmini rejalashtirish 
Ishlab chiqarish hajmini qiymat ko`rsatkichlari bo`yicha rejalashtirish 
Sanoat korxonasi ishlab chiqargan yalpi va tovar mahsulotlarining qiymati 
ishlab chiqariladigan mahsulotning natural ko`rsatkichlarini belgilangan ulgurji 
narxga, ko`p hollarda bozor narxiga ko`paytirish yo`li bilan hisoblab chiqiladi. 
Shuni ta`kidlash lozimki, paxta tozalash sanoatida yalpi mahsulot 
ko`rsatkichi o`rniga 
tovar mahsuloti qiymati, 
ya`ni paxta mahsulotining amaldagi 
ulgurji sotish narxi bo`yicha qiymati, chetga sotiladigan boshqa mahsulotlar 
qiymati, ko`rsatiladigan xizmatlar va kapital ta`mirlash qiymati hisoblanadi. 
Toylash va markalash
. Paxta tolasi, momiq va tolali chiqindilarni toylash 
press sexida amalga oshiriladi. Ushbu mahsulotlarni toylash uchun paxta tozalash 
korxonalarida B374 (1950 yilda chiqarilgan), B374A (1953 yilda chiqarilgan), 
D8237 (1968 yilda chiqarilgan), DA8237 (1973 yilda chiqarilgan) va DB8237 
(1987 yilda chiqarilgan) modelidagi revoler konstruktsiyali gidropress qurilmalari-
dan keng foydalaniladi. Ular bir-biridan konstruktiv tuzilishi, quvvati va 
unumdorligi bilan farqlanadi
1
. 
1
Зикриёев Э. Пахтани дастлабки ³айта ишлаш. –Т.: Меµнат, 2002. 

---

284 
Presslash tugaganidan so`ng toyni o`rash ishlari qo`lda bajariladi. Toylarni 
o`rash uchun to`qima ishlatiladi, bu esa tolani tashish vaqtida buzilishdan, 
ifloslanishidan va isrofgarchiligidan saqlaydi. 
Agar paxta tozalash korxonasiga temir yo`l kirmagan bo`lsa, toylanadigan 
paxtaning hamma tomoni to`qima bilan o`raladi. 
Toylar po`lat tasmalar bilan bog`lanadi. Toylarni bog`laydigan po`lat tasma 
soni pressning quvvati va to`riga, tolaning naviga qarab belgilanadi. 
Har bir toyning po`lat tasmalari o`rtasida do`ppayib chiqib turgan joyiga: 
toyni chiqargan zavodning kodi, mazkur toy kiradigan markaning tartib raqami, 
toylarning tartib raqamlari, temir yo`l stantsiyasining va jo`natiladigan temir 
yo`lning nomi ko`rsatib markalanadi.