Ushbu amaliy mashg’ulotlar ishlanmasi Urganch Davlat Universiteti Kengashining 20 yil dagi “ ” –sonli bayoni bilan tasdiqlangan. Tuzuvchilar: U. Q. Abdurahimov

Saponinlarning 
xromatografik 
tahlili
Saponinlarni qog’ozda yoki yupqa qavatda xromotografik tahlil qilish mumkin. Bu 
analiz ko’proq yupqa qavatda o’tkaziladi. Buning uchun KSK markali slikagel 
yopishtirilgan 13x18 sm li oyna plastinkasi yoki “Silufol” plastinkasining start 
chizig’iga saponinlar eritmasidan va “guvoh” eritmalaridan kapillyar naycha 
yordamida tomiziladi va hovoda 10 minut quritiladi. So’ngra plastinka ichida suvsiz 
xloroform-metil-spirti-suv (61:32:7 nisbatda) aralashmasi bo’lgan xromotografik 
kolonkaga 
joylashtirilib 
xromotografiya 
qilinadi(30-40minut). 
So’ngra 
xromotogrammaga 20% li sulfat kislota purkalib, qurutuvchi shkafda 110 C da 10 
minut qizdiriladi. Bunda saponinlar dog’I to’q qizil rangga bo’yaladi ( aralozidlar). 
Dog’lar R aniqlaniladi va “guvoh” saponinlar Rf- bilan solishtirilib xulosa 
chiqariladi. 
Saponinlar 
miqdorini 
aniqlash 
usullari
Mahsulotdagi saponinlar miqdorinin aniqlash usullari ularni o’simlikdan qaynoq suv 
yoki qaynoq 70-80% li spirt bilan ajratib olib, so’ngra kuchli(90%) spirt, efir, ba’zan 
bariy gidroksid bilan cho’tirishga asoslangan. Bu usullar turli o’simliklarda turlicha 
natija beradi. Erituvchilar o’zgarishi bilan ajratib oligan saponinlarning miqdori ham 
qisman o’zgaradi.shuning uchun saponinlarni aniqlashda har bir o’simlikka xos 
sharoitlar 
islab 
chiqilishi 
lozim. 
Saponinlarning suvda ko’pirishi hamda qon eritrocitlarini eritish hossalariga 
asoslangan miqdoriy tahlil usullari ham mavjud. Bu usullar mahsulotdagi 
saponinlarning % miqdorini ko’rsatmasa ham, ularni koncentraciyasini aniqlashda 
katta ahamiyatga ega. Ayniqsa tibbiyotda ishlatiladigan mahsulotlar shu usullar 
yordamida 
tekshirilishi 
va 
ularga 
biologik 
baho 
berilishi 
kerak.