Ushbu amaliy mashg’ulotlar ishlanmasi Urganch Davlat Universiteti Kengashining 20 yil dagi “ ” –sonli bayoni bilan tasdiqlangan. Tuzuvchilar: U. Q. Abdurahimov

Mahsulotni tashqi ko’rinishi.
Tayyor mahsulot ildizdan iborat. Ildizning uzunligi 
25 sm, diametric 0,7-2,5 smbo’lib, 285 ta shohi bor. Ildizning tanaga o’xshash qismi 
yo’g’on, cilindirsimon bo’ladi. Ildizpoyasi kalta, vertical bo’lib, yuqori tomoni bosh 
shakliga o’xshaydi. Ildizning yuqori qismidagi shoxlar “qo’l”, pastki shoxlari esa 
“oyoqni” tashkil etadi. Ildizning tashqi tomoni uzunasiga burishgan, sarg’ish oq 
rangli. Mahsulot sal hidli bo’lib, shirin, lovillatuvchi va achchiq mazaga ega. 
Kimyoviy tarkibi
. Jenshen ildizi tarkibida moddalar juda ham murakkb bo’lib, 
ularning o’rganish bilan Rossiya va chet mamlakatlardagi ko’pchilik olimlar, 
ayniqsa 
yapon 
kimyogarlari 
shug’ullanmoqdalar. 
Ildiz tarkibida triterpen saponinlar, ginzenin birikmalari, organic kislotalar 
(palmitin, stearin, olein, linol va boshqalar) hamda nikotin va pantaten kislotalar, 
yog’, alkoloidlar, 4 % qand moddalari, smola, fitosterinlar, daukosterin, 20% 
kraxmal, efir moyi, C, B
1 
va B
2
vitaminlar, shilliq, 12-13 % pectin va boshqa 
moddalar bor. Ildizning efir moyi tarkibidagi seskvi terpen birikmalar (β-farnezin, 
α- va β- gumulenlar, α- va β-neoklaven va boshqalar), kuli tarkibida eas 53% gacha 
fosfatlar, oltingugurt birikmalari, temir, marganec va boshqa elementlar uchraydi. 
Ildizning saponinlar yig’indisidan 10 dan ortiq turli sof holdagi saponinlar – 
panaksozidlar (ginzenozidlar) ajratib olingan bo’lib, ularni 3 ta guruxga bo’lish 
mumkin; 
1. Panaksatriol unumlari. 
Bu guruxga panoksozid A, B va C (Re, Rf va Rg 
ginzenozidlar) 
kiradi 
2. Panaksadiol unumlari. 
Bu guruxga panoksozidlardan D, E, F va G (Rb1,R
b
, va 
R
d
ginzenozidlar) 
kiradi. 
3. 
Olenol 
kislota 
unumlari.
Bu 
guruxga 
ginzenozid 
R
0
kiradi. 
Panoksozidlar gidrolizlanishi natijasida o’zining aglikoni- sapogeninlarga (20-S-

---

13 
protopanaksatriol, 20-S-protopanaksadoil yoki oleanol kislota) va 2,3 yoki 4 ta qand 
(ramnoza, arabinoza, glukoza va ba’zan glukron kislota) molekulalariga 
parchalanadi. Panaksadiol va panaksatriollar damaran unumi bo’lib, ular tetraciklik 
triterpen, 
oleanol 
kislota 
esa 
pentacilik 
triterpen 
tuzulishga 
ega. 
Keyingi tekshirislar natijasida ko’ra panoksozidlar 17-uglerod atomida 7 ta uglerod 
atomidan tashkil topgan spirokatel guruxiga ega steroid tuzulishidagi tetraciklik 
aglekonli (protopanaksodiol va protopanaksatriol) turg’un bo’lmagan, 
glikozidlarning 
yangi 
tipiga 
kiradi. 
Jenshen guli va bargi tarkibida ham saponinlar borligi aniqlanildi. Gulidan R
e
, R
g 
va 
R
d
saponin (ginzenozid)lar, bargidan R
e
, R
g ,
R
d
va damaran tipidagi 3 ta ajratib 
olingan. F
1
saponin 20-0-β glikopiranozil-20-S-protopanaksotriol, F
2
saponini 3,20-
di-0-β-glyukopironozil-20-S-protopanaksotriol 
va 
F
3
saponini 
20-0-α-
arabinopiranozol-β-glyukopironozil-20-S-protopanoksotriol 
tuzulishga 
ega.