Urganch davlat universiteti biologiya yo’nalishi II bosqich bakalavri kurs ishi mavzu: Birlamchi va ikkilamchi hayvonlar evolyutsiyasining ikki yo’nalishi Qabul qiluvchi: Bajardi: Urganch 2022 mundarija

So’rg’ichlilar sinfi
So’rg'ichlilar tanasi bargsimon yassilashgan, sirti qahn kutikula bilan qoplangan parazit yassi chuvalchanglar. Voyaga yetgan s rg'ichlilar tanasi sirtida kipriklar b lmaydi, og'iz va qorin s rg'ichlari rivojlangan. Shu sababli ular s rg'ichiilar deyilgan. Ularning hazm qilish, ayirish, nerv va jinsiy sistemasi rivojlangan. 5000 ga yaqin turi maTum. Bir qancha turlari yowoyi va uy hayvonlari, shuningdek, baliqlar jigarida, 35 ayrim turlari esa odam jigari va vena qon tomirida yashovchi xavfli parazitlar hisoblanadi. Tuzilishi. Jigar qurti (Fasciola hepaticajning tanasi bargsimon yassi b lib, uzunligi 3 — 5 sm keladi (9 —rasm). U k pchihk sut emizuvchilar, jumladan, q y, sigir, ot, tuya, echki, kiyik, quyon, ch chqa kabi uy hayvonlari, k pchilik yowoyi hayvonlar va ba'zan odam jigarining t y llarida parazitlik qiladi. Parazitlik qilib yashash munosabati bilan jigar qurtida ikkita s rg'ich rivojlangan. Ulardan biri tanasinmg oldingi uchida, ikkinchisi undan keyinroqda — qorin tomonida joylashgan. Ikkala s rg'ich yordamida jigar qurti t y llariga yopishib oladi. Jigar qurtining og'izteshigiog'izs rg'ichining rtasida joylashgan. Og'zi qisqa halqum bilan tutashgan. Halqumdan ikki shoxli ichak boshlanadi. Ichakning har qaysi shoxi yana ko’p yon shoxlarga ajraladi. Shoxlarning uchi berk b hb, oziq qoldig'i og'iz teshigi orqali chiqib ketadi. Jigar qurti to’qima suyuqligi va qonni so’rib, oziqlanadi. Uning ayirish, nerv va jinsiy sistemalari oq planariyanikiga o’xshash tuzilgan b ladi. Rivojlanishi. Jigar qurti germafrodit hayvon. Uning urug'langan tuxumlari xo’jayin jigari to’qima yo’llaridan ichakka va undan tezak bilan birga tashqi muhitga chiqadi. Tuxumlar suvga tushganida ulardan mikroskopik mayda mirasidy lichinkasi chiqadi. Lichinkalar kipriklar bilan qoplangan bo’Iib, suvda erkin suzib yuradi.
Halqali chuvalchanglar tipi
Kamtukli halqalilar sinfining 3500 ga yaqin turi ma'lum. K pcbilik vakillari chuchuk suvlarda va tuproqda, ayrim turlari esa dengizlarda hayot kechiradi. Ularning bosh qismi kuchsiz rivojlangan, bosh simtalariya parapodiylari bo’lmaydi Tana b g'imlarida parapodiylari rniga oz miqdorda tuklar rivojlangan. Tanasining o’rta 47 qismiga yaqin joyidagi bir nechta bo’g'imida belbog'chasi bo’ladi. Kamtuklilar germafrodit, jinsiy sistemasi juda murakkab tuzilgan. Kamtuklilardan hisoblangan yomg'ir chuvalchangi (Lumbricus terrestris) 8 — 15 sm uzunlikdagi hayvon, tuproqda in kavlab yashaydi, tuzilishi tuproqda harakat qilishga moslashgan. Bosh b limi konussimon b lib, hech qanday simtalar yoki sezgi organlariga ega emas. Har bir tana b g'imida parapodiylar o’rniga 4 juftdan kalta tuklar bo’ladi.