Urganch dalvat universiteti Filologiya fakulteti 201-guruh talabasi Saparbayeva Asalaning “Navoiyshunoslik”fanidan “Lison ut-tayr”dostonining boblar bo‘yicha tavsifi”mavzusida tayyorlagan taqdimoti

Demak, an’anaviy muqaddimaning so’nggi bobi o’z mazmuni e’tibori bilan asosiy qissaning prologi vazifasini o’taydi. Shuningdek, asosiy qism mazkur bob orqali muqaddima bilan ma’lum mantiqiy bog’lanishga ega bo’lib, bu bilan Navoiy an’anaviy muqaddima va asosiy qismlar o’rtasidagi kompozitsion aloqani mustahkamlaydi.

Shunday qilib, doston muqaddimasi an’anaviy xarakterga ega bo’lishiga qaramay, ulug’ mutafakkir shoir qalami ostida o’ziga xos mazmun va badiiylik kasb etgan. Unda muallifning ba’zi muhim falsafiy qarashlari, shaxsiy hayoti va oxirgi dostoni yozilishiga doir muxtasar ma’lumotlar o’z aksini topganki, shu jihatlari bilan u katta ahamiyatga sazovordir.

Kirishni tugatgach, Attor darhol voqea bayoniga o’tadi va bizni ehtirosli murojaatlar vositasida doston qahramonlari bilan tanishtiradi. Ko’z oldimizda har xil qushlarning o’n ikki tavsif o’tadi, shoir ularning har biriga beshtadan bayt bag’ishlaydi. Keyin Hudhudning qushlarga qilgan dasturiy nutqi keladi. Unda Hudhud o’z xizmatlarini sanab o’tadi va Simurg’ni izlash lozimligini ta’kidlaydi. Voqea joyi manzarasi chizilmaydi, qushlarning nima sababdan yig’ilgani ham noma’lum. Attorda bu joylar lirik xarakterda tasvirlangan.

Kirishni tugatgach, Attor darhol voqea bayoniga o’tadi va bizni ehtirosli murojaatlar vositasida doston qahramonlari bilan tanishtiradi. Ko’z oldimizda har xil qushlarning o’n ikki tavsif o’tadi, shoir ularning har biriga beshtadan bayt bag’ishlaydi. Keyin Hudhudning qushlarga qilgan dasturiy nutqi keladi. Unda Hudhud o’z xizmatlarini sanab o’tadi va Simurg’ni izlash lozimligini ta’kidlaydi. Voqea joyi manzarasi chizilmaydi, qushlarning nima sababdan yig’ilgani ham noma’lum. Attorda bu joylar lirik xarakterda tasvirlangan.

Navoiy o’z vazifasiga mutlaqo boshqacha yondashadi. Mana u qushlar yig’ilishi va undan keyingi voqealarni qanday tasvirlaydi (13-bob):

• Jam o’lub bir kun guliston qushlari,
• Beshau bahru biyobon qushlari.
• Borcha bir manzilda majma’ tuzdilar,
• Har bir o’z xaylu sayin ko’rguzdilar.
• Kim muhabbat birla tuzgaylar navo,
• Chun tugonsa bazm, tutqoylar havo.
• O’ltururda chunki oyin yo’q edi,
• Har birining o’rni ta’yin yo’q edi.
• Yuqori o’lturdi to’tidin kalog’
• Bulbulu qumridin ul yanglig’ zog’.