Uo‘K: 821. 111-3 kbk: 84(4Ingl)

«Xonim, bu xatni olib xavotir bo‘lmang – unda ke-
cha sizning noroziligingizga sabab bo‘lgan takliflar 
yoki o‘z tuyg‘ularini ifodalashlar yo‘q. Men ikkimizning 
tinchligimiz haqi, iloji boricha unutilishi lozim bo‘lgan 
rejalarim haqida gapirib, na sizga tekkizishni va na 
o‘zimni pastga urishni istamagan holda, ushbu xatni 
yozayapman. Maktubning yozilishi va albatta o‘qilishi-

---

210
ni talab qilgan tabiatimning o‘ziga xosligi bo‘lmaganda, 
bu xatni qiynalib yozib o‘tirish shart emasdi. Shuning 
uchun menga biroz vaqtingizni ajratishingizni so‘rab 
qilgan erkaligimni ko‘tarasiz, degan umiddaman. Bila-
man, siz butun vujudingiz bilan qarshisiz, lekin sizning 
adolatli ekanligingizga aminman.
Siz kecha mening bo‘ynimga bir-biriga butunlay 
zid bo‘lgan ikkita ayb qo‘ydingiz. Birinchisi shu ediki, 
men miss Bennet va mister Binglilarning tuyg‘ulari 
bilan hisoblashmay, bu ikki sevishganlarni ajratib 
yubordim, ikkinchisi – gardanimdagi majburiyatim-
ga, nomus va insoniylik burchiga qaramay, men mis-
ter Uikxemning boyligiga zarar yetkazdim va uning 
kelajakka umidini
yo‘qqa chiqazdim. Otasi yaxshi 
ko‘rgan, keyinchalik yashashi uchun pul keladigan 
yagona manba menga tegishli bo‘lgan yerlardagi 
cherkov prixodi bo‘lgan va bu prixod menga atalgan, 
degan fikr bilan ulg‘aygan yoshlikdagi do‘stini atay-
dan va murosasizlarcha pisand qilmaslik, atigi bir 
necha haftagina bir-birlariga yaxshi munosabatda 
bo‘lgan ikki yoshni ajratib yuborishdek arzimagan 
ishga solishtirganda, albatta, jinoyat bo‘lgan bo‘lar-
di. Umid qilamanki, quyida mening xatti-harakatla-
rim va ularning sabablarini o‘qib va hamma sharoitni 
hisobga olgan holda, kelgusida, kecha juda osonlik 
bilan qilganingizdek, meni qattiq ayblamaysiz. Bal-
ki o‘z harakatlarimni tushuntirish barobarida ba’zi 
narsalarga o‘zimning qarashlarimni aytayotib, sizga 
yana tegib ketishim mumkin, buning uchun oldindan 
uzr so‘rayman. Men bu o‘rinda zaruratga suyana-
yapman, chunki keyingi pushaymonning hojati yo‘q.
Xartfordshirga kelganimizdan biroz o‘tib, men 
ham boshqalar kabi mister Binglining o‘sha yerdagi 
ayollar ichida opangizga nisbatan boshqacha muno-
sabatini seza boshladim. Lekin Nezerfilddagi balga-
cha men ular o‘rtasida jiddiy munosabatlar bo‘lishi 

---

211
mumkinligiga ishonmadim. Chunki do‘stim oldinlari 
ham mening ko‘z oldimda qizlar bilan o‘rala shib 
yuraverardi. Faqat o‘sha bal kuni siz bilan raqs tu-
shayotib, ser Uilyam Lukasning, Binglining miss 
Bennetga bo‘lgan munosabati ko‘pchilikda ular ning 
turmush qurishlari mumkinligiga umid uyg‘otdi, 
degan gapini eshitib qoldim. Ser Uilyam bu haqda 
shunaqa ishonch bilan gapirdiki, xuddi faqat to‘y 
kunini aniqlash qolgandek. Shu daqiqadan bosh-
lab men do‘stimning yurish-turishiga e’tibor bera 
boshladim. Ana shundagina uning miss Bennetga 
munosabati uning oldingi holatlaridan ko‘ra jiddiyli-
gini sezib qoldim. Yana ham diqqat bilan opangizni 
ham kuzatdim. Uning o‘zini tutishlari har doimgidek 
yoqimli, quvnoq va bemalol ediki, uning yuragi rost-
dan ham band deb, jiddiy o‘ylashga hech qanday 
asos yo‘q edi. Butun kecha davomida miss Ben-