Uo‘K: 53(072) kbk

xatolik
– 
мультипликативная 
погрешность 
-multiplicative 
error 
- 
o‘lchanayotgan kattalikning o‘zgarishiga mutanosib o‘zgaradiganxatolik
 yoki 
sezuvchanlik xatoligi
. 
3.58. Muntazam xatolik – систематическая погрешность - 
systematic error - 
o‘zgarmaydigan yoki ma’lum qonuniyat bilan 
o‘zgaradigan xatolik. 
3.59. Nazariy metrologiya – теоретическаяметрология
- 
theoretical 
metrology -
metrologiyaning fundamental asoslari bilan shug‘ullanadigan 
metrologiyaning bo‘limi. 
Eslatma – Ba’zida fundamental metrologiya atamasi ҳам qo‘llaniladi. 
3.60. Nisbiy o‘lchash – относительное измерение - relative 
measurement -
birlik sifatida qabul qilingan kattalikka nisbatan yoki bir xil
turdagi dastlabki kattalikka nisbatan o‘lchash. 
3.61. Noadditiv fizik kattalik – неаддитивная физическая 
величина - nonadditive physical quantity -
qiymatlarini qo‘shish, son 
koeffitsientga ko‘paytirish yoki bir-biriga bo‘lishda fizik ma’noga ega 
bo‘lmagan fizik kattalikdir.
Masalan – termodinamik harorat. 
3.62. Nol usuli– нулевой метод - zero method - 
o‘lchanayotgan 
kattalikni o‘lchov bilan bir vaqtda yoki davriy ravishda taqqoslovchi usul 
bo‘lib, unga ko‘ra muvozanat ko‘rsatkichi (nol-indikator)ga ta’sir etuvchi 
natijaviy taqqoslanish samarasi nolgacha kamaytiriladi. Bu usulga elektr 
qarshiligining to‘la muvozanatlanishiga asoslangan ko‘prik sxemasi bilan 
o‘lchash misol bo‘lishi mumkin. Ko‘prik sxemasidagi o‘lchovning aniqligi 
juda yuqori va nol-indikatorning sezgirligi katta bo‘lganligi sababli o‘lchash 
aniqligi yuqori bo‘ladi. 
3.63. Qarama-qarshi qo‘yish usuli –методпротивопоставления- 
method of opposition -
o‘lchanayotgan kattalik va o‘lchov qiymatlari bir 

---

107
vaqtda taqqoslash qurilmasiga ta’sir etadi. Agar aniqligi yuqori bo‘lgan ko‘p 
qiymatli o‘lchov va soddaroq tuzilishga ega bo‘lgan taqqoslash qurilmasi 
bo‘lsa, bu usul qulay hisoblanadi.