Uo‘K: 53(072) kbk

4.3. Elektropoyezd – Электропоезд - Electric train - 
motorvagon 
harakat tarkibininig bir turi bo‘lib, tarkibning boshi va oxirida motorli 
vagonlar, ular orasida ulangan tirkama vagonlardan tashkil topgan hamda 
tarkibning boshi va oxiridagi vagonlarda o‘rnatilgan, tashqi elektr ta’minoti 
tizimidan tortuvchi nimstansiyalar va kontakt tarmog‘i orqali elektr 
energiyasi bilan ta’minlanadigan tortuvchi elektr motorlarining tortuvchi 
yuritma yordamida g‘ildiraklar juftligini aylantirishi natijasida harakatga 
keltiriladi.

---

127
4.4. Elektrovoz(E.)
- 
Электровоз - Electric locomotive - 
noavtonom 
lokomotiv bo‘lib, u unda o‘rnatilgan va tashqi elektr ta’minoti tizimidan 
tortuvchi nimstansiyalar hamda kontakt tarmog‘i orqali elektr energiyasi 
bilan ta’minlanadigan tortuvchi elektr motorlarining tortuvchi yuritma 
yordamida g‘ildiraklar juftligini aylantirishi natijasida harakatga keltiriladi. 
E. tok turiga ko‘ra o‘zgarmas, o‘zgaruvchan, ikki tur manbali va ko‘p tizimli; 
tortish kuchini g‘ildiraklar juftliklariga uzatish rusumiga ko‘ra guruhli va 
individual yuritmali; tormozlash rusumiga ko‘ra reostat bilan, rekuperativ va 
reversiv tormozlovchi; seksiyalar soniga qarab ikki va uch seksiyali E.larga 
bo‘linadi.
E. mexanik qism, elektr va pnevmatik qurilmalardan tashkil topgan 
bo‘lib, uning konstruktiv jihatdan o‘ziga xos xususiyatlari quvvati va eng 
katta harakat tezligi bilan aniqlanadi. E.ning elektr qurilmalariga tortuvchi 
elektr motorlari, yordamchi mashinalari, transformatorlar va statik 
o‘zgartirgichlari – to‘g‘rilagich va to‘g‘rilagich-invertorlar(o‘zgaruvchan tok 
E.larida), elektr zanjirlarini himoyalash apparatlari, boshqarish asboblari va 
qurilmalari, kontakt tarmog‘idan tok olish qurilmalari(
Tok qabul qilgich
ga 
qarang!) va b. kiradi. Ayrim chet el o‘zgarmas tok E.larining tortish 
zanjirlarida o‘zgarmas tok impulsli uzgich(прерыватель) va elektr 
qurilmalardan ham foydalaniladi. Tortish maqsadida va umumsanoat 
miqyosida qo‘llaniladigan elektr apparatlari harakat davomida yuzaga 
keladigan vibratsiya(titrash), zarba va tezlanish sharoitlarida hamda 
haroratning -50 dan to +60 
𝐶
0
oralig‘dagi keng diapazonda o‘zgarishida 
ishonchli ishlashi talab etiladi. 
E. tezligi bir nechta usul yordamida rostlanadi. Kollektorli tortuvchi 
elektr motorlari o‘rnatilgan o‘zgaruvchan tok E.larida tezlik undagi 
transformator birlamchi yoki ikkilamchi chulg‘amlari sonini o‘zgartirish 
hamda boshqariladigan tiristorli o‘zgartirgichlar yordamida kuchlanishni yoki 
qo‘zgatish chulg‘ami tokini o‘zgartirib rostlanadi. Kollektorsiz tortuvchi 
elektr motorlari o‘rnatilgan o‘zgaruvchan tok E.larida tezlik chiqishida 
invertor ulangan tiristorli o‘zgartirgichlar yordamida kuchlanish miqdori 
vatok chastotasini o‘zgartirib rostlanadi.