Uo‘K 35. 9: 632. 9(575. 12) Kbk 42. Z—74

Diagramma


Tol namatsimon qurtining tuxumlaridan lichinkalar chiqish


muddatlari


Lichinkani xarakatlanlb yura boshlagan vaqti


Rosmona lichinkag.1 □ylangan vaqti


Lichinkani chiqih
bo'lgan vaqti


Tuxumni chiqa
hoshlagan vaqti


12345G789


Tol namatsimon qurtining tabiiy sharoitda tuxum qo‘yish ja- rayoni uzoq vaqtga cho‘ziladi. 2013-2014-yilgi kuzatishlarimizda iyul oyining birinchi dekadasida ham tuxum qo‘yish davom yetayot- ganligini ko'rdik. Tuxum qo‘yishning uzoq davom etishining sa- bablaridan biri tuxumning cmbrional rivojlanishini urg‘ochisining ichida o‘tib boTishida deb hisoblash mumkin.


81




Tuxumlaming tug‘ilishi 20 minutdan 39 minutgacha davom ctishi ni nazarda tutilsa ham, urg‘ochi tuxum naychalaridagi 200 ga yaqui tuxumlaming embrional rivojlanishi uzoq muddatlami talab etadi.
Tuxum po‘chog‘idan lichinka tanasi qizg‘ish-jigarrang hol
Burishgan soxtaqalqondor (Eulecanium rugulosum Arch.). Burishgan soxtaqalqondor bir qancha o'simlikning novda va shox- laridagi to‘qima shirasini muttasil so‘rib oziqlanishi natijasida o‘simlikning yuqori qismlarini qurib qolishi kuzatiladi.
Burishgan soxtaqalqondorning yosh urg‘ochilari sharsimon shaklda, rangi och sariq, yonboshlari esa sariq rangda bo‘lib, dia- metri 4-6 mm ni tashkil etadi. Burishgan soxtaqalqondor aso- san o‘simlikning yosh novdalarining bo‘g‘imlarida va bo‘g‘im oraliqlarida oziqlanadi. Urg‘ochilari may oyining oxiriga borib tuxum qo‘yadi. Bir yilda 1 marta bo‘g‘in beradi.
Tuxumdan chiqqan lichinkalaming erkin harakatlanishi va shamol yordamida tarqalib, o‘zi uchun qulay sharoit, o‘simlikdagi oziqlanish joyini topishi, ularning kelgusida jadal rivojlanishiga im- kon beradi. Lichinkalar harakatlanib turli tomonga tarqalishi sabab- li ular “daydi lichinkalar” deb nomlanadi. “Daydi lichinkalar”ning ayrim a'zolari, ko‘zlari, mo‘ylovlari va oyoqlari reduksiyaga uch-


82




Ii>l> so'ngra qalqoni rivojlanadi. Ular voyaga yetgach, o‘zidan kel- 'i i naslni qoldiradi, qishda esa ikkinchi yoshdagi lichinkalar qish- iihqoladi.
Odatda, soxtaqalqondorning ikkinchi yoshli lichinkasi o‘zi ya- l> iyotgan daraxt po‘stloqlarining ostida, ildiz bo‘g‘zida, xas-xa- Ibiklar ostida qishlab qoladi. Erta bahorda qulay sharoit tug‘ilishi hilnn harakatlanib, o‘zi uchun qulay va ozuqa ko‘p bo‘lgan joyga ii inushib, asta-sekin soxtaqalqon hosil qiladi (18-rasm).


A B