Universitetining jizzax filiali "psixologiya" fakulteti "psixologiya va gumanitar fanlar" kafedrasi

Ana’naviy
- oila va yaqin muhit orqali o‘quvchilarni ijtimoiy faollikka jalb 
etish, faoliyat va muloqotda maqbul shar-sharoitlarni yaratish;
Institutsional
- ijtimoiy institutlar va ta’lim muassasalari tomonidan 
o‘quvchilarning rivojlanishi uchun zaruriy shart-sharoit va imkoniyatlarni yaratish;
Shaxslararo
- o‘quvchilarni ijtimoiy aloqalar tizimiga jalb etish, ularda 
muloqotmandlik malakalarini rivojlantirish;
Refleksiv
- o‘z-o‘zini anglash, o‘z-o‘zini baholash, o‘z-o‘zini loyihalashni 
pedagogik qo‘llab-quvvatlash orqali individual ongni taraqqiy ettirish.
O‘quvchilarni ijtimoiylashtirishning muhim sharti ularda ijtimoiy 
kompetentlikni qaror toptirishdir. Ijtimoiy kompetentlik insondan ijtimoiy 
vaziyatlarga yo‘nalganlik va boshqarish qobiliyatini talab etuvchi boshqa kishilar 
bilan kommunikatsiyani yo‘lga qo‘yishda o‘z ifodasini topadi. Ijtimoiy 
kompetentlikning asosiy funktsiyalariga moslashuv, ijtimoiy orientatsiya, shaxs 
integratsiyasi va umumijtimoiy tajribani kabilar kiradi. 
Ijtimoiy tajriba o‘quvchilami ijtimoiylashtirishning integral natijaviy tavsifini 
o‘zida aks ettirib, faoliyatga yo‘naltirilgan va aksiologik yondashuvlarga 
asoslanishni talab etadi.
Faoliyatga yo‘naltirilgan yondashuv nuqtai nazaridan ijtimoiy tajriba 
o‘quvchining boshqa kishilar, atrof-muhit bilan o‘zaro harakati natijasida yuzaga 
keluvchi ma’naviy-axloqiy qadriyatlar va ustanovkalar yig‘indisini o‘zida aks 
ettiradi. Ana shu sababli shaxsda o‘z-o‘zini tashkillashtirish va o‘z-o‘zini 
korrektsiyalash madaniyatini shakllantirishga yo‘naltirilgan “o‘z-o‘zini boshqarish 
tajribasi”ni ijtimoiy tajribaning komponenti sifatida qarash maqsadga muvofiqdir. 
O‘z-o‘zini boshqarish tajribasini shakllantirishning asosiy ijtimoiy sohalari sifatida 
individni 
sub’yekt-sub’yekt 
munosabatlariga 
jalb 
etish; 
sub’yektda 
tashabbuskorlikni shakllantirish; hayotiy faoliyat jarayonida o‘z-o‘zini 
tashkillashning universal namunalarini qabul qilish kabilarni kiritish mumkin.
Aksiologik yondashuv nuqtai nazaridan shaxsda ijtimoiy tajribani 
shakllantirish ikkita o‘zaro aloqador yo‘nalishda amalga oshadi. Birinchidan, inson 

---

20 
hayotining mazmuni, shaxslararo munosabatda ma’naviy-axloqiy me’yor va 
qoidalar sifatida individda qadriyatga yo‘naltirilgan orientatsiyani shakllantirish, 
ikkinchi tomondan shaxsiy nuqtai nazardan yuqori mavqega ega o‘z-o‘zini 
boshqarishda aks etuvchi o‘zaro birgalikdagi faoliyat jarayonidagi xatti-harakatlar, 
ijtimoiy va hayotiy ahamiyat kasb etuvchi xulq-atvor me’yorlarini o‘zlashtirish bilan 
bog‘liqlikni o‘zida aks ettiradi.
O‘quvchilarni o‘z-o‘zini boshqarishga yo‘naltirish pedagogik hodisa sifatida 
shaxs salohiyatini rivojlantirish bilan bog‘liq intellektual, emotsional-hissiy va 
faoliyatga yo‘naltirilgan sohalar uyg‘unligini talab etadi hamda o‘quvchilarning 
ijodiy qobiliyatlarini yuqori darajada rivojlantirish asosida ijtimoiy faolligini 
oshirishga xizmat qiladi.
O‘quvchilarning ijtimoiy tajribani o‘zlashtirishi quyidagi bosqichlarda 
amalga oshirilishi lozim: