Universiteti voleybol, basketbol nazariyasi va uslubiyati kafedrasi a. A. Pulatov, M. A. Qdirova

Tcxnikaga oid mashqlar.
1. 4 va 
2
-zonalardan navbatm a-navbat hujum zarbasi yoki 
« c h a lg ‘itib » tashlash b a ja rila d i; qaysi z o n a d a n z a rb a yoki 
«chalg'itib» tashlash ijro etilsa, muvofiq ravishda 2 va 3 yoki 4 va
3 -z o n a la r 
o ' y i n c h i l a r i
t o ‘siq q o ‘yishadi. 6 -zo n ad a g i o 'y in c h i
«qo‘riqlashda» bo'ladi.
2. S hu m ashq, faq at « q o ‘riq lash d a» 1 va 5 -z o n a la rd a g i
o 'y in ch ilar ishtirok etadi.
3.
2 va 
3 - z o n a d a g i
o 'yinchilar to'siq q o ‘yadi: qarshi m aydonning
4-zonasidan to'siq ustidan «chalg'ituvchi» to 'p tashlanadi. 1 yoki
4 -zonadan o'yinchilar to 'p n i qabul qiiadi.
4. Shu mashq, fa4at to 'siq ustidan «chalg'ituvchi» to 'p tashlash
2 -zonada amalga oshiriladi.
Taktikaga oid mashqlar.
Misol: signalga bino an , 3-zonadan 4 yoki 2-zonaga uzatilgan 
to 'p g a zarba beriladi, muvofiq ravishda 2 va 3 yoki 4 va 3-zonadagi 
o 'yin ch ilar to'siq qo'yadi. Vaziyatga qarab (to 'p n in g uzoq-yaqinligi 
va y o 'nalishi), 1 va 5-zonadagi o 'y in ch ilar to 'p n i «qo'riqlayd;». 
Shu m ashq, faqat «qo'riqlashda» 6-zonada turgan o'yinchi ishtirok 
etadi. Bunda to'siq qo'yish, qo'riqlash va zarbani qabul qilish 
harakatlariga e ’tibor qaratiladi,
5
2.3. Jamoa himoya taktikasiga o‘rgatish
To‘p kiritishda o'yinchilarning joylashishi.
Kiritilgan to 'p n i m uvafaqqiyatli qabul qilish uchun o 'y in ch i- 
lam ing 
m a y d o n d a
joylashish holati m uhim aham iyat kasb etadi, 
M aydonda o'vinchilam ing joylashish usulini tanlashda auyida- 
gilar e ’tiborga 
o l i n i s h i
lozim:
— joylashishda m usobaqa qoidasiga riova qilish;
— ko'rsatm a bo 'yich a jam o a va guruh qanday taktik tizim ni 
qo'llashini e ’tiborga olish; qaysi o'yinchi va qanday m ahoratga 
ega o'y inch i to 'p kiritilayotganligi;
— jam o a qaysi taktik tizim bo 'yicha (4 + 2 yoki 5+ 1) jam langan.
83

---

O ld ing i c h iz iq o ‘y in ch isi (b o g ‘lo v chi) ish tiro k id a h u ju m
zarbasini tashkil ctishda uchta asosiy holatni e ’tiborga olishi lozim: 
birinchisi — 3-zonadan to 'p uzatilganda; ikkinchisi — 2-zonadan 
to 'p uzatilganda; uchinchisi — 4-zon ad an to 'p uzatilganda.
Shu holatlarda birinchi to 'p d a n yoki to 'p n i sherigiga irg'itib 
(otkidka) berishdan zarba ijro etishda, qolgan o 'y in ch ilar ham
zarba berishga shay b o 'lib turishlari kerak O rqa chiziq o 'y in - 
chisining oldingi chiziqqa chiqib to 'p uzatishdan zarba berishda 
ham 3 ta holatni e ’tiborga olish lozim: birinchi — 1-zonadagi 
o'y in ch i (bog'lovchi) 2-zonadagi o'yinchi orqasidan oldingi chiziq 
atrofiga to 'p uzatish uchun chiqishida; ikkinchi — 6-zonadagi 
o 'y in c h i (b o g 'lo v ch i) 3 -zon ad ag i o 'y in c h i oldiga chiq ib to 'p
uzatish . H u ju m n i m a zk u r tiz im la rd a tashkil q ilishd a oldingi 
chiziqda joylashgan (2, 3, 4-zonalarda) barcha o 'y in ch ilar hujum 
zarbasiga shay turishlari shart.
Z a m o n a v iy v o le y b o ld a o rq a c h iz iq q a o 'tg a n b o g 'lo v c h i 
o 'y in ch in in g oldingi chiziqqa chiqib, 3 ta hujum chiga to 'p uzatish 
im konini yaratishi odat tusiga kirgan. Boz ustiga so'nggi yillarda 
hujum ga orqa chiziq o'yinchilarini jalb etish hujum salohiyatini 
yanada ortishiga olib keldi.