Universiteti jurnalistika fakulteti

3. Harakter- xususiyatiga ko’ra:
Qat’iyat, mardlik, sabr, majburiyat, sadoqar va burch:
Kelar o’ktam yigitlarcha,
g’amgin yuzli ayollar ham,
kuyib qumsar o’tgan kungi
bulbullarni hayollarda¹⁴⁷.
Ma’yus,
Oy sinig’i to’la suvloqqa
Sharsharaday quyilgan yollar.
Bu yollarni silar mehribon
Shabadalarma’yus ayollar¹⁴⁸.
Hokisor, kamtar, itoatkor, oijiz, bo’yin eguvchi:
Dunyo nima o’zi,
dunyoyuksaklik,
yuksak manziliga qaytadi xayol
va lekin bu ayol xokisor nega,
nega haqoratga chidar bu ayol?!¹⁴⁹


3.2 Shoir she’rlarida “Erkak” mikrokonsepti tahlili
Ayollar hamda erkaklar so’zlashuvidagi tafovut sezilganligiga ko’p vaqt bo’lgan bo’lsada, bu sohada tadqiqotlar hali ham davom etmoqda. Bilamizki, genderlar lingvistikasi orasidagi farq nafaqat ovoz tembrlarida balki ular so’zlashuvda ko’p foydalanadigan so’zlarda ham seziladi. Gender so’zi ingliz tilidan olingan bo’lib zot, jins ma’nosin berib bildirib keladi.
Erkaklar va ayollar nutqining xususiyatlarini taqqoslash quyidagi xulosalar chiqarishga imkon beradi:
1) Ayollar erkaklarga qaraganda ko'proq qarama-qarshi jins bilan munosabatlarga urg'u berishadi.
2) Ayollar odatda erkaklarga qaraganda boshqa odamlarga ko'proq qiziqishadi.
3) Ayollar erkaklarga qaraganda sahnaga, odamlarning sifatiga, narsalarga qiziqadi.
4) Ayollar ko'proq hozirgi va kelajakka, erkaklar esa o'tmishga qiziqadi.
5) Ayollar erkaklarga qaraganda suhbatdoshga nima demoqchi bo'layotganiga ko'proq e'tibor berishadi.
6) Muzokaralarda ayollar erkaklarnikiga qaraganda muvaffaqiyatliroq.
Biz uchinchi bobimizning ikkinchi qismida erkak mikro konsepti haqida quyidagi ma’lumotlarni berib o’tdik. Erkaklar va ayollarning kommunikativ xulq-atvorining xususiyatlari:

ERKAKLAR	AYOLLAR
Ishda muloqot Erkaklar ishda kamdan-kam gaplashishadi, chunki ular uchun jiddiy masalalarni hal qilish va gapirish qiyin. Bundan tashqari, erkaklar maslahatlashishni yoqtirmaydilar, ular o'rganishga ko'proq shubha bilan qarashadi. Buning sababi, erkaklar yordam so'rashni yoqtirmaydilar, chunki bu ularning qobiliyatsizligi va muvaffaqiyatsizliklarini tan olishlarini anglatadi.	Ishda muloqot Ko'pgina ayollarning muloqotga bo'lgan ehtiyoji shunchalik kattaki, agar ayol ish kuni davomida "suhbat" qila olmasa, bu ularning kayfiyatiga, unumdorligiga va ish sifatiga salbiy ta'sir qiladi. Ba'zi "ayol" korxonalarda muloqot qilish uchun 5-10 daqiqalik tanaffuslar joriy etildi. Boshqalarida esa ishchilarning stollari o'z ishlaridan chalg'imasdan gaplashishlari uchun qayta tartibga solingan. Bu chora-tadbirlar iqtisodiy jihatdan samarali ekanligini isbotladi.
Maqsadlar Erkak uchun muloqot jarayonida natija muhim ahamiyatga ega. Erkaklar suhbatning maqsadini bilganlarida yaxshiroq muloqot qilishadi.	Maqsadlar Ayollar uchun muloqot jarayoni muhim ahamiyatga ega. "Keling, gaplashaylik" ning boshlanishi do'stlar bilan suhbat uchun mos keladi, lekin erkak bilan suhbat uchun emas. Ayol suhbatdoshini maftun etishga yoki g'alaba qozonishga intiladi.