Ulıwma orta bilim beriw mektepleriniń 7-klası ushın sabaqlıq

1. Saq qaysı háreketleri menen iyttiń háreketlerin kóz aldımızǵa 
keltiredi?
2. Iytke kelbetlik sóz arqalı táriyip beriń. Mısalı: sadıq
3. Sizler qanday haywan atamasınıń kelip shıǵıwı haqqında ápsa-
nalardı bilesiz? Sáwbetlesiń. 

---

87
BILIMIMIZDI TEKSEREMIZ. BAQLAW JUMÍSÍ USHÍN TAPSÍRMALAR
 
1-tapsırma
Immunitet
(lat. immunitas) – bul organizmdi óz kletkaları hám toqımalarına 
zıyan jetkizetuǵın túrli zatlar hám basqalardıń tásirinen qorǵaw qábileti bolıp 
esaplanadı. Geypara sebeplerge qaray, bul qábilet ázzilewi múmkin. Bunday jaǵdaylarda 
immunitetti kóteriw talap etiledi.
1. Immunitet degende neni túsindińiz?
Immunitet páseyiwiniń belgileri
• Tez sharshaw;
• Sozılmalı sharshaw;
• Kóp uyqılaw yamasa kerisinshe, uyqısızlıq;
• Bas awırıwı;
• Bulshıq etler hám buwınlardaǵı awırıw.
Keyingi basqısh – sozılmalı awırıwlar, heshqanday infekciya, heshbir virus adamdı 
awırıw qılmay ótpeydi. Erinlerdegi tilkimler organizmde buzılıw bar ekenligin ańlatadı 
hám asıǵıs ilajlardı kóriwdi talap etedi. 
Aqırǵı basqısh – sozılmalı kesellikler hám tásirlerdiń pútkil kompleksi. 
2. Bul abzactı esaplıq hám qatarlıq sanlardı paydalanǵan halda óz gápińiz 
benen qayta jazıń. Bul gáplerińizde sanlıqtıń qaysı túrin paydalanǵanıńızdı aytıp 
beriń. 
Kóp jaǵdaylarda immunitettiń birden tómenlewi túskinlikke túsiw (stress) hám 
awır zorıǵıwlardan payda boladı. Usınıń sebebinen, qáwip toparına kosmonavtlar, 
ushıwshılar, isbilermenler, professional sportshılar, shawqımda jumıs isleytuǵın, 
partlaytuǵın elementler menen isleytuǵın kásiptegi adamlar kiredi. Sebebi bul 
kásiplerde streske túsiw ushın sebepler kóplep tabıladı. 
Jańa tuwılǵan balalarda hám bir jasqa deyingi balalarda tuwma immunitet boladı, 
sol sebepli 6 dan 12 aylıqqa deyin bolǵan balanı mudamı ana súti menen awqatlandırıw 
úlken áhmiyetke iye boladı.
Immuniteti páseyiw qáwpi astındaǵı adamlarǵa uyqısız júrgen, awqatlanıw hám 
fizikalıq shınıǵıw orınlaw rejimine ámel etpeytuǵın adamlar kiredi. Jası úlkenler de 
qáwip astında boladı.