Ulıwma orta bilim beriw mektepleriniń 7-klası ushın sabaqlıq

Tapsırma 2.1. 
Berilgen tekstti oqıń. Moynaq rayonındaǵı turizm 
obyektleri haqqında maǵlıwmatlardı tariyx hám ádebiyat pánlerinen 
alǵan bilimlerińiz benen salıstırıń. Baslawısh hám bayanlawıshtıń 
bildiriliwin túsindiriń. 
2-SABAQ
HÁKIM ATA ZÍYARAT ORNÍ
(1122-1180)
Sulayman Baqırǵaniy
– 
insandı ruwxıy páklikke hám 
jetiklikke erisiwge shaqırǵan Islam 
dininde qáliplesken sufizmniń 
eń belgili wákillerinen biri. Ol 
túrkiy xalıqlar arasında Hákim 
ata atı menen belgili. Oǵan bul at 
Xoja Axmed Yassawiy tárepinen 
tapqırlıǵı, bilimli hám tereń 
oy-pikirley alatuǵınlıǵı ushın 
berilgen. Hákim ata Sulayman 
Baqırǵaniydan bizge miyras bolıp 
qalǵan shıǵarmalardıń tiykarǵı 
ideyası – adamnıń nápsin tıyıwı, 
táwbe etiwi, ruwxın hám denesin 
páklewi, baylıq hám artıqsha mal-
dúnyaǵa talpınıwdan uzaq tutıwı 
qánáátli, sabırlı, insaplı hám 
iymanlı bolıwǵa háreket etiw.

---

153
ÁJINIYAZ QOSÍBAY ULÍ ZÍYARAT ORNÍ
(1824-1878)
Ájiniyaz Qosıbay ulı – 
qaraqalpaq shayırı. 
Eski mektepte, keyin Xiywadaǵı Sherǵazıxan 
medresesinde oqıǵan. Ózbek, qazaq, túrkmen 
tillerin jaqsı bilgen. Ájiniyaz shayırdıń ádebiy 
miyrasınan bizge 100 ge jaqın qosıq hám dástanlar 
jetip kelgen. Qosıqlarında watandı súyiwshilik
ideyaları berilgen. «Kerek», «Boladı», «Bolmasa», 
«Yaxshı», «Jigitler» sıyaqlı shıǵarmalarında 
Ájiniyazdıń insanıylıq ideyaları, filosofiyalıq 
kózqarasları sáwlelengen. 
TOQPAQ ATA ZÍYARAT ORNÍ
(1824-1878)
Moynaq rayonındaǵı Úsh sayda, biyik qumnıń
joqarısına ornalasqan Toqpaq ata XVIII ásirdiń 
ortalarınan-aq belgili. XIX ásirde bul jerde 
bolǵan Vengriyalı alım Vamberi Toqpaq atanıń 
«balıqshılardıń piri» ekenligin, gúmbez ishinde 
shopannıń úy buyımlarınıń saqlanǵanlıǵın aytadı.
Xalıq Toqpaq ata, Buwraxan ata, Hákim 
atalar Xoja Axmed Yassawiydiń shákirtleri bolǵan 
deydi. Toqpaq ata Xoja Axmed Yassawiyden pirlik 
etiwdi soraǵanda, oǵan ele kishkene dep ruqsat 
bermegenine qaramastan, ózliginen ketip qalǵan 
hám kemesinde suwǵa ketip shókken.
!
Baslawısh penen bayanlawıshtıń bildiriliwi hám intonaciyasına 
qaray, olardıń arasına tómendegi jaǵdaylarda sızıqsha qoyıladı: 
1. Baslawısh ta, bayanlawısh ta ataw sepligindegi atlıq sózlerden 
bolǵanda, aralarına sızıqsha qoyıladı. Mısalı: 
1. Atalar sózi – aqıldıń kózi. 
Perzent – ómir gúli («Atalar sózi»). 
2. Baslawısh siltew, geyde betlik almasıǵınan, bayanlawısh atlıq 
sózden bolǵanda yamasa kerisinshe bolıp kelse, baslawıshtan keyin 
sızıqsha qoyıladı. Mısalı:
 Bul – student. Ol – shopan.
3. Geyde atawısh bayanlawıshtıń quramında zatlıq mánidegi bul siltew 
almasıǵı kelgende, baslawıshtan keyin sızıqsha qoyıladı. Mısalı: 
1. Aral táǵdiri 
– bul adam táǵdiri. Araldı saqlap qalıw – bul hámmeniń isi («E. Q.»). 

---