Uliwma psixologiya páni predmeti

Psixologiya ilim sipatinda. Ilimiy ha`m turmisliq psixologiya bar ekenligi bizge belgili. Psixologiya predmeti tiri jannin` ha`r qiyli ishki ha`m sirtqi ko`rinislerindegi psixikasi, onin` bul ko`rinisler ha`m protsessler arasindag`i korrelyatsiya, sub`ekttin` sotsialliq qatnasindag`i psixikasinin` sebepshi boliwi, onin` jeke qa`siyetlerinin` roli usi ha`m basqada psixikaniń (siyrek ushirasatug`in, tan` qalarliq qubilis) belgili bir nizamshiliqqa boysing`an bolip oni ashiw ilimiy psixologiyadan talap etiledi. Bul oni fiziologiya, sotsiologiya yamasa basqa pa`nlerden shekleydi.
Endi psixologiya ilim sipatinda ne u`yrenetug`inlig`in anig`iraq ko`remiz. Zamanago`y psixologiya u`yrenetug`in tiykarg`i tu`siniklerdin` sxemaliq tu`ri to`mendegishe:
Bul tu`sinikler arqali psixologiyada u`yreniletug`in qubilislardin` 12 klass atamasi qa`liplesedi. Olar to`mendegi kestede ko`rsetilgen (psixologiyada u`yreniletug`in qubilislardin` ko`pshiligin tek 1 toparg`a jatqariw qiyin). Olar ha`m jeke ha`m toparliq boliwi, protsess ha`m jag`day tu`rinde shig`iwi mu`mkin. Sol sebepli kestenin` on` bo`leginde atap o`tilgen fenomenlerdin` birazi qaytalanadi).
Shig`is oyshilarinin` psixologiyaliq ko`z-qaraslari:
Xorezmiy- Turannin` pu`tkil du`n`yag`a taniqli alimlarinan biri Muxamemed Ibn Mussa Xorezmiy bolip, ol shama menen 783 jilda tuwilip, 850 jilda Bag`dadta qaytis bolg`an. Onin` atin tariyxta qaldirg`an shig`armalarinan – biri “Al-jabr val muqabama”, bul shig`arma Batis ha`m Shig`is alimlarina algebra pa`ni boyinsha da`stu`r sipatinda xizmet etedi. AlgoritmG`, Algebra degen atamalar Xorezmiy ati menen baylanisli Xorazmiy sezimlik ha`m aqliy biliwdin` o`zine ta`n o`zgesheliklerinin` ma`nisin, o`z-ara baylanisin aytip o`tedi. Aqiliy biliw sezimsiz bolmaydi. Sezimlik biliw barliqtin` sirtqi ta`repleri haqqinda bilim beriw o`zegi. Aqiliy biliw ja`rdeminde insan na`rse ha`m ha`diyselerdin` quramali ishki du`zilisin, a`hmiyetin, nizamliqlarin bilip aladi.
Musa al Xorezmiydin` shig`armalari, jaratqan ta`liymati psixologiyaliq, filosofiyaliq ko`z-qaraslari ha`zirgi da`wir ushin u`lken g`a`ziyine, erkinliginin` ushin xizmet etetug`in biybaha ruxiy bayliq bolip tabiladi.
Farabiy - pu`tkil du`n`yanin` u`lken hu`rmetine iye ulli alimlarinin` biri. Abu Nasr Farabiy 873 jili Farab awilinda du`n`yag`a kelgen. Aristotelden keyingi ekinshi mug`allim, Shig`is Aristoteli degen at penen tanilg`an. Farobiy biliwde eki basqishti sezimlik ha`m aqiliy biliwdi ayiradi, sezimlik biliw barliqtin` sirtqi qa`siyetleri haqqinda bilim beriw o`zegin, aqiliy biliw sezimlik biliwsiz payda bolmaydi deydi. Farobiy insan onin` seziwi aqili materialliq du`n`ya rawajlaniwinin` o`nimli dep esaplaydi.