Uchun qulay investitsiya muhitining yaratilgani asosiy omil bo’lib kelmoqda

2.2-jadval

Namangan viloyati yengil sanoat tarmog’iga kiritilgan

Investitsiyalarning samaradorligi

Ishlab chiqarish hajmini

qo’shimcha o’sishi

Yaratilgan yangi

isho’rinlari

Eksportni o’sishi

Yillar

Jami

o’zlashtirish

(ming

AKSH

dollari )

Jami

(mln.

so’m)

1000 dollar

hisobiga

(ming so’m)

Jami

(ming

AQSH

dollari)

1000 AQSH

dollari

hisobiga

Jami

10000

AQSH

dollari

hisobiga

2007

3213

564

176

220

68

300

0,9

2008

33428,6

2680,4

80

2210

66

1359

0,4

2009

8889,5

12653,3

1423

10533,1

1185

893

0,1

2010

34000

29920

880

14857

437

937

0,3

2011

13211

21467

1625

11066

838

835

0,6

Jami

92742,1

67284,7

726

38886,1

419

4324

0,5

---

Viloyat yengil sanoati tarmog’ida 16 ta yirik, 49 ta kichik korxona, 195 ta

mikrofirma, 55 ta yordamchi xo’jalik hamda 1100 ga yaqin oilaviy xo’jaliklarida

mahsulotlar ishlab chiqarilmoqda. Mazkur korxonalarning 15 tasi yirik va 11 tasi

kichik qo’shma korxonalar bo’lib, ular Turkiya, Koreya, AQSH, Singapur, Xitoy

kabi davlatlar bilan hamkorlikda tashkil etilgan. Ammo barcha qo’shma

korxonalarda ham investitsiyalardan foydalanish darajasi bir xil emas.

Masalan, “Namangantekstil” OAJ korxonasi 2006 yilda Koreyaning “HAIN

TEX CO” LTD korxonasiga ustuvor rejaga ko’ra, 32,24 mln. AQSH dollari

miqdorida investitsiyalar kiritish sharti bilan sotilgan edi. Biroq, “HAIN TEX”

Koreya korxonasi tomonidan investitsiyalarni kiritish boshlang’ich 4 yil davomida

40 foizni tashkil  etdi  xolos  (2.3-jadval).

2.3-jadval

“HAIN TEX” xorijiy korxonasiga jalb etiladigan investitsiyalar va unga

mos holda mahsulot ishlab chiqarish ko’rsatkichlari

Yillar

Reja (ming AQSH

dollari)

Amalda (ming AQSH

dollari)

Ip-kalava ishlab

chiqarish  (tonna)

2008

10000,0

8299,0

1646

2009

0,0

43,0

3215

2010

1500,0

1012,0

2991

2011

11500,0

0,0

2421

Jami

23000,0

9354,0

10273

Hamkorlar   fikricha,   jahonda    vujudga    kelgan iqtisodiy inqiroz va xom

ashyo narxining jahon bozorlarida ko’tarilishi hamda Janubiy Koreya Respublikasi

banklari tomonidan bu tarmoqqa xorijiy kreditlar ajratishda limitlarni

chegaralanganligi sababli shartnoma ko’rsatkichlari bajarilmadi. Belgilangan

davrda loyiha amalga oshirilgan taqdirda esa, 2017 yilga borib, 27 ming tonna ip-

kalava ishlab chiqarilgan va 3000 ta yangi ish o’rinlari yaratilgan bo’lar edi.

Holbuki, 2011 yilda korxona 2421 tonna ip-kalava ishlab chiqargan va eksport

rejasini atigi 10 foizga bajarilgan xolos.

Tahlillar natijasidan ko’rinadiki, korxonaning investitsion faoliyati unchalik

samarali emas.

---

Har qanday investitsiyalardan foydalanish samaradorligi bu – korxonaning

marketing faoliyati qay darajada tashkil etilganligiga bevosita bog’liqdir. SHuning

uchun bankrotlikka uchragan qo’shma korxonalar faoliyati tahlil qilinganda - olib

kirilayotgan ayrim texnologiyalarning mahalliy xom ashyolarni qayta ishlashga

mos kelmasligi; - mahsulotlarni ichki va jahon bozorlarida sotish imkoniyatlari

o’rganilmaganligi; - mahsulotlar raqobatbardoshligi va xalqaro standartlarga mos

kelishi oldindan aniqlanmaganligi asosiy sabab bo’lganligi oydin bo’ldi.

Fikrimizcha, viloyat iqtisodiyotiga jalb etilayotgan investitsiyalardan

foydalanish samaradorligini oshirish bo’yicha quyidagi tadbirlarni amalga oshirishi

maqsadga muvofiq bo’lur edi:

- iqtisodiyotning asosiy soxalari bo’yicha maxsus ilmiy-amaliy ishchi

guruhlari shakllantirilishi va ularga viloyat boshqarmalari, olimlar va yetakchi

korxonalar vakillari jalb etilib, har bir yangi loyihalarni oldindan tahlil qilishi va

tegishli xulosalar tayyorlash, tavsiyalar berish lozim;

- qo’shma korxonalarning faoliyatlari samaradorligini oshirish masalalari

ularning rahbarlari va xodimlari malakasini o’z soxalari bo’yicha yangi texnika-

texnologiyani chuqur o’zlashtirish bilan birga marketing va reklamaning

fundamental tamoyillarini ham o’rganishlari talab etilmoqda. SHuning uchun har

bir korxonada marketing bo’limi faoliyati yo’lga qo’yilishi shart. Bizning mazkur

ishlanma-modelimiz zamonaviy bozor talablaridan kelib chiqqan va

korxonalarning marketing faoliyati samaradorligini oshirishga imkoniyatlar

yaratadi.