Uchun qulay investitsiya muhitining yaratilgani asosiy omil bo’lib kelmoqda

birinchidan, Farg’ona viloyati sanoatining mintaqa masshtabida nisbatan keng

diversifikatsiyalanganligi, ikkinchidan, sanoatning tarmoq tarkibida O’zbekiston

milliy iqtisodiyoti darajasida ustuvor hisoblangan neftni qayta ishlash, kimyo,

2.1-jadval

Mintaqadagi mavjud qo’shma korxonalar haqida umumiy ma’lumot

T/R

Viloyatlar nomi

2005 yil

2008 yil

2013 yil

1

Namangan

67

62

70

2

Andijon

73

87

108

3

Farg’ona

87

88

116

Jami:

227

237

294

Jadval viloyatlar Iqtisodiyot Boshqarmalari  ma’lumotlari  asosida tuzilgan.

qurilish materiallari ishlab chiqarish sanoati kabi tarmoqlarning yuqori darajada

rivojlanganligi, uchinchidan, ishlab chiqarish infratuzilmasi rivojlanganlik

darajasining yuqoriligi kabilarni keltirish mumkin.

Farg’ona viloyatida iqtisodiyotning yetakchi tarmoqlarida xorijiy

investitsiyalar ishtirokida yuzdan ziyod korxona muvaffaqiyatli faoliyat

ko’rsatmoqda.

---

Jalb etilayotgan investitsiyalar salmog’i yil sayin ortib bormoqda. Bu esa,

iqtisodiyotni barqaror rivojlantirish va uning istiqbolini ta’minlashdan xorijiy

sarmoyadorlar ham manfaatdor ekanliklarini ko’rsatib turibdi. Respublika

Prezidentining 2012 yil 10 apreldagi “To’g’ridan to’g’ri xorijiy investitsiyalar jalb

etilishini rag’batlantirishga oid qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida”gi Farmoni

bu soha rivojida muhim ahamiyat kasb etmoqda. 2012 yili viloyatda

moliyalashtirishning barcha manbalari bo’yicha 1 trln. 382 mlrd. so’mlik

investitsiyalar o’zlashtirildi. Uning 12,3 foizini xorijiy investitsiyalar tashkil etdi.

Hududiy investitsiyalar doirasida 45 ta loyiha ishga tushirildi. 11 ta qo’shma

korxona tashkil etildi. Rossiya, Janubiy Koreya, Turkiya va xitoylik sarmoyadorlar

bilan aloqalar yanada mustahkamlandi. Natijada, viloyatning tashqi savdo

aylanmasi 1 mlrd. 66 mln. AQSH dollaridan oshib ketdi. 436 mln. AQSH dollarilik

mahsulot eksport qilindi. Mustaqillikning dastlabki yillarida xorijiy investorlar

bilan hamkorlikda atigi 2 ta korxona tashkil etilgan bo’lsa, bugungi kunda 105 ta

ana shunday korxona ishlab turibdi (3-ilova).

Keyingi yillarda kimyo, neft-gaz, energetika, mashinasozlik, metallni qayta

ishlash, qurilish materiallari ishlab chiqarish, xususiy biznes, yengil va oziq-ovqat

sanoati ob’ektlarida yuzlab yangi loyihalar amalga oshirildi. Ishlab chiqarishni

modernizatsiyalash, texnik va texnologik jihatdan yangilash tadbirlari izchil

amalga oshirilmoqda.

CHet el investitsiyasi ishtirokidagi zamonaviy korxonalardan biri – Qo’qon

shahrida faoliyat ko’rsatayotgan “Indorama tekstil” qo’shma korxonasidir. Ushbu

korxona “nol” qiymatda 55 million AQSH dollari miqdorida investitsiya kiritish

majburiyati bilan singapurlik sarmoyadorlarga sotilgan edi. Endilikda yuzlab

mahalliy yoshlar mehnat qilayotgan korxonada paxta tolasidan xalqaro

standartlarga mos keladigan sifatli ip ishlab chiqarilmoqda. Korxonada

SHveytsariya va Yaponiyadan keltirilgan zamonaviy mashina, uskuna va

texnologiyalardan oqilona foydalanib, yuqori samaradorlikka erishilmoqda. Yiliga

yetti ming tonnagacha sifatli ip ishlab chiqarish quvvatiga ega bo’lgan bu korxona

mahsulotlari Ispaniya, Belgiya, Frantsiya, Italiya, Braziliya, Argentina, Venesuela,

---

Peru, Dominikan Respublikasi, Bangladesh singari o’ndan ortiq mamlakatlarga

eksport qilinmoqda.

Farg’ona shahrida ishga tushirilgan “UzSungwoo” qo’shma korxonasi ham

xorijiy investorlar bilan hamkorlik samarasidir. Bu korxona tomonidan Asakadagi

avtomobilsozlik zavodiga har yili 120 mingta detallar jamlanmasi yoki 83 mln.

AQSH dollari miqdorida ehtiyot qismlari yetkazib berilmoqda. Respublika

avtomobilsozligining faxri hisoblangan “SHevrolet” va “Kobalt” avtomobillari

ishlab chiqarishda farg’onaliklar ishlab chiqarayotgan ehtiyot qismlar juda qo’l

kelmoqda. Ayni paytda korxonani yanada kengaytirish va yuzlab yangi ish joylari

yaratish rejasi amalga oshirilmoqda. 2012 yilning dekabrida ishga tushirilgan

“Fergana-Turon-Textile” O’zbekiston–Janubiy Koreya qo’shma korxonasi ham

viloyatning investitsion salohiyatini kuchaytirishga xizmat qilmoqda. Dastlab 100

nafar ishchi bilan ish boshlagan korxonada hozir 400 nafardan ortiq mutaxassis

mehnat qilmoqda. Bu yerda paxta tolasidan tayyorlanayotgan mahsulotlar ichki

bozordan tashqari dunyoning o’nlab rivojlangan davlatlariga eksport qilinmoqda.

Viloyat tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va savdo boshqarmasidan

ma’lum qilishlaricha, Janubiy Koreya, Turkiya va Xitoy davlatlari ishbilarmonlari

farg’onalik tadbirkorlarning asosiy hamkorlari hisoblanadi. Ana shunday

hamkorlik samarasida o’tgan yili Dang’ara tumanida ishga tushirilgan “Bur sol

shoce”, Toshloq tumanidagi “Tekstil postavka” hamda Qo’qon shahridagi

“Buluttekstil” qo’shma korxonalarida dastlabki mahsulotlar ishlab chiqarila

boshlandi. Farg’ona shahrida turizm yo’nalishida xitoylik ishbilarmonlar bilan

birgalikda “Ziyorat palace” qo’shma korxonasi faoliyati yo’lga qo’yilgan.

Qo’qon shahridagi “Imono grup” qo’shma korxonasiga qo’shimcha ravishda

investitsiya jalb etilib, zamonaviy dastgohlar o’rnatilgan. Ayni kunda bu yerda bir

necha turdagi bolalar poyabzallari tayyorlanmoqda. Umuman, xorijiy

investitsiyalar ishtirokidagi korxonalar tomonidan o’tgan yili ellik turdan ortiq 787

milliard so’mlikdan ziyod mahsulot ishlab chiqarilgan, 149,2 million AQSH

dollari miqdoridagi tovarlar eksport qilingan.

---

Farg’ona shahrida faoliyat ko’rsatayotgan “UZSUNGWOO” qo’shma

korxonasi, “O’zavtosanoat” aktsiyadorlik kompaniyasi, Janubiy Koreyaning

“Sungwo hitch Co.LDT” hamda “I-Zone. Co.LDT” kompaniyalari hamkorligida

tashkil etilgan. Unga 47,8 million dollar miqdorida investitsiya jalb etilib,

xorijning zamonaviy texnologiyalari o’rnatilgan. Natijada, bu yerda 453 yangi ish

o’rni yaratilgan.

Korxonada “GM Uzbekistan” qo’shma korxonasida ishlab chiqarilayotgan

“Chevrolet Cobalt” rusumli avtomobillar uchun 183 turdagi butlovchi qismlar

tayyorlanmoqda. Bu yerda yiliga 82,7 million dollar miqdoridagi butlovchi qismlar

ishlab chiqarilmoqda.

Ayni paytda farg’onaliklar Janubiy Koreyaning oshxona jihozlari ishlab

chiqaruvchi “Seongchang Benefica Co.Ltd.”, uylar uchun konditsionerlar va isitish

moslamalari tayyorlovchi “SEL Air Conditioning Co.Ltd”, plastmassadan turli

mahsulotlar ishlab chiqaruvchi “Gummyeong Industry”, tayyor tekstil mahsulotlari

va yotoqxona choyshablari ishlab chiqaruvchi “Micro Corporation” kompaniyalari

bilan o’zaro hamkorlik o’rnatish yuzasidan ish olib bormoqdalar.

Hududlar ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishida xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi

tarmoq korxonalari samaradorligi bo’yicha Andijon viloyati nafaqat mintaqada,

balki, butun respublikada ham yuqori o’rinni egallaydi.

Mustaqillik yillarida viloyat sanoat ishlab chiqarishiga yo’naltirilgan xorijiy

investitsiyalar samarasida Andijon viloyatining respublika sanoat ishlab

chiqarishidagi ulushi 1991 yildagi 11-o’rindan 2010 yilga kelib 6-o’ringa

ko’tarildi. Birgina keyingi 7 yil ichida Andijon viloyatidagi xorijiy investitsiyalar

ishtirokidagi korxonalar soni 47 tadan 108 taga, ular tomonidan tayyorlangan

mahsulot hajmi esa 1,1 trln. so’mga, ushbu sektorda ishlovchilar soni esa 22,4

ming kishiga yetdi (Farg’ona viloyatida 11538 kishi).

Andijon viloyatidagi sanoat tarmog’idagi qo’shma korxonalar tomonidan

ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar viloyat jami sanoat mahsulotlarining 79 foizini

tashkil etadi. Viloyatdagi sanoat mahsulotlari eksportidan kelib tushayotgan

mablag’larning 89,1 foizi, importning 95 foizi aynan xorijiy investitsiyalar

---

ishtirokidagi korxonalar hissasiga tegishli.

Namangan viloyati sanoatiga 2011-2015 yillarda jami 56 ta investitsion

loyihani amalga oshirish, 174,5 mln. AQSH dollari miqdorida investitsiya kiritish

rejalashtirilgan. Ayni paytda Namangan viloyati iqtisodiyotida xorijiy

investitsiyalar ishtirokidagi 70 korxona mavjud (4-ilova). Xorijiy investitsiyalar

oqimining asosiy yo’nalishi, bu – yengil sanoat tarmog’idir. CHunki, viloyat

iqtisodiyotida yengil sanoat tarmog’i katta ahamiyatga ega bo’lib, jami iste’mol

tovarlari ishlab chiqarishning 40 foizi va eksportning 50 foizdan ortig’i mazkur

sohaga to’g’ri keladi.

Namangan viloyatining yengil sanoatiga kiritilgan va o’zlashtirilgan

investitsiya 2006-2011 yillarda jami 148,7 mlrd. so’mni tashkil etib, jumladan,

to’g’ridan-to’g’ri xorijiy investitsiyalarning ulushi 41,2 foizga yetdi. Tahlil

qilinayotgan yillar davomida yengil sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi 2,2

barobarga oshgan bo’lsa, ularning eksporti hajmi 2005 yildagi 0,29 mln. AQSH

dollaridan 2011 yilda 40,6 mln. dollargacha ko’paydi.

SHuningdek, 2007-2011 yillarda jalb etilgan investitsiyalarning har 1000

AQSH dollari hisobiga ishlab chiqarish 726 ming so’mga va eksport esa 419

AQSH dollariga ko’payishiga erishildi (2.2-jadval).