Учебное пособие по предмету «Каракалпакский язык» написано и утверждено на основе учебного плана и рабочей программы. Учебное пособие предназначено для студентов высших учебных заведений, обучающихся по специальности на узбекском языке

29.3. Qaraqalpaqstandaǵı haywanatlar haqqında maǵlıwmat jıynań. (Máselen, kiyik, jolbarıs hám t.b.). Sol tekstińizden gáptiń bas aǵzaların tabıń.
2 9.4. Berilgen súwretlerge qarap gáp qurań. Quraǵan gáplerińizden gáptiń bas aǵzaların tabıń.


29.5. Tapsırma. Qaraqalpaqstannıń haywanatlar dúnyası haqqında tekst dúziń.


30. Eski mádeniyat orayları
Gáptiń ekinshi dárejeli aǵzaları
30.1. Berilgen tekstti qaraqalpaq tiline awdarıń. Awdarǵan tekstińizdegi sózlerge sorawlar qoyıń.
Buyuk muhabbat maskani
H indistonning Agra shahridagi Tojmahal YuNESKO tashkilotining dunyo mo’jizalari ro’yxatiga haqiqiy mo’jiza sifatida kiritilgan. Tojmahal fors, turk va hind memorchiligi uyg’unligidagi afsonaviy imorat bo’lib, u erga har bir sayyohning tashrif buyurishi tavsiya etiladi. Memoriy inshoot joylashgan hudud ekologik jihatdan nihoyatda toza bo’lib, ushbu hududda piyoda yoki elektrli avtobusda sayr qilishingizga to’g’ri keladi.
Fakt: Buyuk shoh Shoh – Jahon Tojmahal maqbarasini sevimli rafiqasi Mumtoz Mahalga atab qurdiradi va keyinchalik o’zi ham shu erga dafn etiladi. Maqbaraning qurilish ishlari taxminan 1632 yilda boshlanib, 1653 yilda nihoyasiga etkazilgan. Qurilishda 20 mingga yaqin usta va hunarmandlar mehnat qilishgan.
Gáptiń ekinshi dárejeli aǵzaları
Gáptiń ekinshi dárejeli aǵzaları kóbinese bas aǵzalardı yamasa basqa ekinshi dárejeli aǵzalardı tolıqtırıp, túsindirip keledi. Ekinshi dárejeli aǵzalar grammatikalıq mánisine qaray tolıqlawısh, anıqlawısh hám pısıqlawısh bolıp úshke bólinedi. Bul máni ózleri túsindirip kelgen sózlerge qatnaslı sorawlar qoyıw arqalı anıqlanadı. Mısalı: Mayda ulpa, qunarlı topıraq olarǵa júdá unadı. (Ó.X.)
Bul gáp tómendegi ekinshi dárejeli aǵzalarǵa bólinedi: (qanday topıraq?) mayda ulpa, qunarlı – anıqlawısh; (kimlerge unadı?) olarǵa – tolıqlawısh; (qalay unadı?) júdá – pısıqlawısh.
30.2. Berilgen teksttegi astı sızılǵan sózlerge itibar beriń, sorawlar qoyıń.
Sayaxat
Kózińizdi jumıp, qıyalıńızda Greciyanı súwretlewge urınıp kóriń. Qıyalıńızda neler sáwlelendi. Hár qıylı reńlerde tawlanıp turǵan Orta jer hám Egey teńiziniń tınıq suwları, jaǵasında sulıw kórip isti sáwlelendirgen, appaq qumlı plyajlar…
Mıńlaǵan atawlar óziniń izertlewshisin kútpekte. Tawlardı qorshap alǵan jasıl toǵaylar maqpalday tawlanadı. Jap – jasıl maysazarlar tap erteklerdegidey. Ápsana hám ráwiyatlar, áyyemgi mifologiyalıq quday qaharmanlar tek ǵana Greciyanıń emes, bálkim, dúnya tariyxınıń kórkem óneri, arxitekturası hám mádeniyatın belgilep beredi.
Greciya – civilizaciya átkónshegi. Greciya tariyxqa hám mádeniyatqa bay eski oray. Greciya bul – ápsana hám ráwiyatlar, ullı filosoflar, ullı áskerbasılar watanı.
Ullı Aleksandr dúnyanı iyelegen, Sokrat danıshpanlıq etken, Aristofan óz komediyaların jazǵan dáwirlerdiń únsiz gúwası. Ullı ibadatxanalar hám háykeller, saraylar hám qalalar… Bulardıń bári – eski mádeniyat dúrdanaları. Olardı bir ret bolsa da barıp kóriwge arzıydı. Bes mıń jıllıq tariyxqa iye úlkeniń miyman sayaxatshılarǵa kóz – kóz etiwshi jerleri kóp. («Bekajan» jurnalınan)