Учебное пособие по предмету «Каракалпакский язык» написано и утверждено на основе учебного плана и рабочей программы. Учебное пособие предназначено для студентов высших учебных заведений, обучающихся по специальности на узбекском языке

1.4. Tapsırma. Til haqqında aytılǵan danalıq sózler, naqıl – maqallardı tawıp jazıń. Úlgi:



1.5. Este saqlań!

1.6. Tapsırma. Toparlarǵa bólinip «Tilge itibar – elge itibar» degen temada maqala jazıń.
1.7. Tapsırma. Tekstti oqıń.
1989 – jılı 1 – dekabrde Qaraqalpaqstan Respublikasınıń «Mámleketlik til haqqında» Nızamı qabıl etildi. Bul Nızamnıń birinshi statyasında bılay jazılǵan: «Qaraqalpaq hám ózbek tilleri Qaraqalpaqstan Respublikasınıń mámleketlik tili bolıp tabıladı». Nızamnıń qabıl etiliwi ana tilimizdiń jámiyetlik xızmetiniń keńeyiwinde, onıń tazalıǵınıń saqlanıwında úlken áhmiyetke iye boldı.
Mine nızamnıń qabıl etilgenine 28 jıl boldı. Usı dáwir ishinde qaraqalpaq tiliniń jámiuetlik xızmeti keńeydi, onıń tazalıǵın saqlawǵa itibar qaratıldı.
Tilimizde orıs tilinen hám orıs tili arqalı basqa tillerden kirgen sózlerdiń ornına qaraqalpaqsha sózler qollanılıp kiyatır. Máselen, tilimizde: doska, pechat, podpis hám t.b. sıyaqlı orıs tilinen awısqan sózler orınsız qollanılıp kelgen bolsa, búgingi kúni olardıń ornına qaraqalpaqsha sózler qollanıla basladı.
1.8. Tapsırma. Tekstti oqıp qaraqalpaqshaǵa awdarıń.
Ona tilim, sensiz bag’rim tilim – tilim
Dunyoda besh mingdan ortiq til va shevalar borligi aniqlangan, lekin ularning hammasiga ham davlat maqomi berilmagan. O’z ona tilida bemalol so’zlay olmaslik, maktabda bu til o’qitilmasligi, barcha hujjatlar o’zga tilda olib borilishi usha millatning halokotidir.
Men bundan ancha yillar oldin tahsil olgan Tashkent davlat universiteti (hozirgi O’zbekiston Milliy universiteti) jurnalistika fakultetida dunyoning turli mamlakatlaridan kelgan talabalar o’qishardi. Afrika mamlakatlarining biridan kelib o’qiyotgan talaba yigit bizdan o’zbekcha so’zlarni so’rab, ularning manosini bilib olishga qiziqardi.
- Tilingiz nihoyatda jozibali – dedi u bir kuni. – O’zbeklar so’zlashganda tushunmasamda, ohangiga mahliyo bo’lib qolaman. Guyo go’zal qo’shiq eshitgandek bo’laman. Hatto bir – birlaringiz bilan so’zlashayotganingizda ham ko’zlaringizda mehr uchqunlanadi.
O’zbek tiliga davlat maqomi berilgan kunlar edi. Usha Afrikalik yigit hayajonlangancha qaerdandir kelayotgan ekan.
- Hozirgina pochtaga borib yurtimdagi gazetalardan biriga o’zbek tiliga davlat maqomi berilgani haqida shoshilinch telegramma yubordim, - dedi u entikib. - Zora, mening vatanimda ham ona tilimizga davlat maqomi berilsa. Bu juda ulkan baxt, ishoning. Mening vatanimda mahalliy xalq asosan barbara tilida so’zlashadi. Bundan tashqari ham bir nechta sheva va lahjalar mavjud. Ammo bizning tilimiz faqat so’zlashuv tili bo’lib qolayapti. Agar shu holda ketaversa, tilimiz o’lik tillardan biriga aylanib qolishi mumkin. Bizning yurtimizda davlat idoralarida frantsuz tilida ish yuritiladi, maktablarda shu fanda o’qitiladi. Gazetalarni ham frantsuzchani bilganlargina uqiy olishadi. Bu tilni bilmadingmi, seni odam o’rnida ko’rishmaydi. Bilmadim, xalqingiz erishgan bunday buyuk baxtga biz ham erisha olarmikanmiz? («Bekajon» jurnalınan)
1.9. Tapsırma. Kitaplardan, gazeta – jurnallardan qaraqalpaq tiliniń jazıw tariyxı haqqında maǵlıwmatlar tabıń.
Tekst boyınsha sózlik