У збек и с то н рес п у бл и ка си халк, таълим и ва зирли ги


F.FynoMHHHr шоир сифатидаги фаолияти Узбекистонда



Download 7,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet15/120
Sana30.04.2022
Hajmi7,65 Mb.
#597909
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   120
Bog'liq
fayl 861 20210506

F.FynoMHHHr шоир сифатидаги фаолияти Узбекистонда
халк таълимини ташкил этиш ва уни ривожлантиришга
Каратилган 
кенг 
жамоатчилик 
фаолияти 
билан 
узвий
боглигдир.
Ш оирнинг саводсизликка карши курашдаги х,иссаси хам 
сезиларлидир. 1923 йилда унинг ташаббуси билан Дегрезли 
дахасидаги (Тошкент) катталар учун саводхонлик курслари 
очилади. К Рулом педагог сифатида куп киррали шахе булган. 
Жумладан, 
мактабда 
унга 
адабиёт, 
жугрофия, 
жамиятш унослик, мусика фанларидан ва раксдан даре беришга 
тугри келган.
Рафур Руломнинг педагогик фаолияти хам худди унинг 
адабий ижоди каби ёшларга чукур билим бериш, уларни 
ахлокий ва дидли килиб тарбиялаш , ш унингдек педагогика 
ф ани назарияси ва амалиётини ривожлантиришга каратилган.
Ш оир асарларининг педагогик хусусиятларидан бири шуки, 
у 
болаларнинг 
ички 
дунёсини, 
уларнинг 
кайфиятини, 
кечинмаларини ва шахеий интилишларини хис кила олган. У 
яратган кахрамонлар образлари хаётдан олинган. Шу нуктаи 
назардан олиб Караганда, Гафур Рулом асарлари нафакат юкори 
савияли бадиий проза намунаси хисобланади, балки улар 
тарбиявий ахамиятга хам эгадир.
Р.Рулом болаларни оилада тарбиялаш масаласига катта 
ахамият берган. У боланинг кандай вояга етиши, унинг 
жамиятда канчалик муносиб Урин эгаллаши бевосита ота- 
оналарга боглик Деб хисобларди. Оилавий тарбияда у ота- 
оналарга 
аерлар 
синовидан 
утган 
халк 
педагогикасини 
КУллашни тавсия килган.
Ойбек 
(Мусо 
Тошмухаммедов 
_
1905-1968) 
совет 
давридаги узбек адабиётига асос солган ёзувчилар каторига 
киради.
Ойбекнинг бадиий ва публицистик асарларида унинг 
педагогик гоялари ва карашлари яккол ифодаланган. Ойбек 
ёзувчи сифатидаги уз вазифасини халкка, 
Ваганга хизмат 
Килишдан иборат деб билган, сузни тарбиянинг кудратли ва 
ишончли воситаси деб хисоблаган.
Болада зиё ва маънавият уругини экмай туриб, уни ха К» кий 
фукаро килиб вояга етказиш мумкин эмас, деган фикр Ойбек 
ижодининг мухим жихатларидан бири эди. Ш унинг учун у
42


ёшларни билим олишга, халкнинг бой тарихий тажрибасини, 
бутун инсониятнинг маънавий бойликларини узлаштиришга 
чак,ирган. У ёш авлодни тарбиялашда ме\натнинг тутган урнига 
катта ахамият берган, фацатгина ме\нат ёрдамида х,ар томонлама 
ривожланган баркамол авлодни вояга етказиш мумкин, деб 
Хисоблаган. Бу ёзувчининг асосий педагогик фикри эди.
Хамид 
Олимжон 
(1899-1944) 
— 
совет 
давридаги 
адабиётнинг йирик вакилларидан биридир. 
1923 йилда у 
Жиззахдаги 
нотудик 
урта 
мактабни 
тугатган, 
сунгра 
Самарканддаги 
педагогика 
билим 
юртида 
укиди, 
уни 
тугатганидан 
сунг Самарканд педагогика 
академиясининг 
ижт и мо и й - и кгисоди й факультетига укиш га кирган.
Академиядаги таълимни нихоясига етказганидан сунг 
X,.Олимжон 
«Ёш 
ленинчи» 
газетасида, 
«Курилиш» 
журналларида, сунгра маданий курилиш илмий-текш ириш
институтида ишлади. К ейинрок «Совет адабиёти» журналида 
масъул 
котиб 
вазифасини 
бажарди, 
Узбекистон 
Илмий 
кумитаси хузуридаги Тил ва адабиёт институтида булим 
мудири, 
Узбекистон 
Укув-педагогика 
нашриётида 
булим 
бошли™ вазифаларида ишлади.
Хамид 
Олимжон 
совет 
давридаги 
узбек 
адабиёти 
ривожига ва Узбекистонда 
педагогика 
ф анининг ривож- 
ланиш ига улкан хисса кушди. У мактабларда, пионерлар 
саройларида, 
болаларнинг техник станцияларида, 
респуб- 
ликадаги олий укув юртларида тез-тез булиб турар, болалар 
билан сухбатлар утказар ва уларга уз шеърларидан Укиб 
берарди.
Хамид Олимжон уз асарларида инсониятнинг юкори 
идеалларига содик колган холда \аётн и хакконий акс эттирган. 
Бу асарлар ёш авлодни бадиий-эстетик тарбиялашда катта 
ахамиятга эгадир.
Унинг куплаб асарлари 20-асрнинг нихоясидан бошлаб 
то бугунги кунгача Узбекистондаги мактаблар, урта-махсус 
билим юртлари ва педагогика олий укув юртларининг укув 
режаларига киритиб келинмокда.
ХУЛОСАЛАР:
— 
XVIII-XIX 
асрларда 
яшаган 
узбек 
олимлари, 
педагоглари ва ёзувчилари жамият фаровонлигини ошириш 
воситаси 
сифатида 
маърифатпарварлик, 
билим 
олиш 
ва 
фанларни ривожлантиришга катта ахамият берганлар.
43


Узбек 
маърифатчи 
демократлари 
(Завкий, 
Фуркат, 
М укимий) 
халкнинг 
колокдигини 
бартараф 
этишда 
маърифатнинг урни бекиёс деб билганлар. К апитализм нинг 
кириб келиш и билан жамиятда юз берган айрим прогрессив 
Узгаришларни 
англаш, 
Туркистоннинг 
Россияга 
кушиб 
олиниш и туфайли юз берган техникавий ривож ланиш ни тан 
олиш улар дунёкараш ларининг мухим таркибий кисми эди.
— Ушбу даврдаги узбек олимлари, ёзувчилари рус мумтоз 
адабиёти, 
маданияти 
билан 
танишадилар, 
рус 
тилини 
урганадилар ва унинг У рта Осиёдаги фаол таргаботчиларига 
айланадилар.
— У ларнинг ташаббусига кура (С.Сиддикий, А .Ш окирий,
А.Авлоний) янги усулдаги мактаблар очилади, уларда дунёвий 
ф анлар укитилади; айникса узбек кизларини укитишга алохида 
эътибор берилади.
— Улар томонидан мактаблар учун янги дарсликлар 
яратилади.
— 
Улар 
миллий 
илмий 
ва 
педагогик 
кадрларни, 
зиёлиларни тайёрлаш ишига катта хисса кУшганлар.
— 30-йилларда республикада психология фанига асос 
солинди, 
унинг 
асосчиси 
Узбекистонга 
таклиф 
килинган 
биринчи рус психолог мутахассиси П.И.Иванов эди.
— 1931 йилда К рри-Н иёзий Узбеклар ичида биринчи 
булиб профессор унвонига, 
1939 йилда эса — ф изика- 
математика ф анлари доктори илмий даражасига сазовор булди.
— 
Узбек 
ёзувчиларининг 
бутун 
адабий 
ижоди 
ва 
педагогик фаолияти ёшларга чукур билим бериш , уларни 
ахлокди 
ва 
дидли 
килиб 
тарбиялаш , 
педагогика 
фани 
назарияси ва амалиётини ривожлантиришга каратилган.
НАЗОРАТ САВОЛЛАРИ:
— Абу Наср ал Ф оробийнинг тарбия ва таълимга оид 
караш ларининг бош мазмунини тавсифланг.
— Абу Райхон Берунийнинг тарбия ва таълимга оид 
илмий караш ларининг ш норлиги ва чекланганлиги нималарда 
ифодаланади?
— Ибн Сино илмий педагогик ижодиётини, яъни унинг 
чукурлиги, инсонийлиги ва тарбиядек мураккаб муаммонинг 
т5три талкин килинганлигини асослаб беринг.
— Юсуф Хос Хож ибнинг “Одиллар тухфаси” поэмаси 
дидактик асоси нималарда ифодаланади?
44


- Д. Д евонийнинг тарбия ва таълимга оид ижобий 
гояларини тавсифлаб беринг.
-
А.Навоий 
педагогик 
меросининг бош 
хусусияти 
нималарда ифодаланади?
- Я.А.Коменскийнинг “Олтин к,оида”сини асослаб беринг.
-
О га\ийнинг 
маърифат 
со.\асидаги 
алохида 
хизматларини тавсифлаб беринг.
- Бердак; ижодидаги демократик фикрлар нималарда 
ифодаланади?
- Фуркдт, М укимий, Завк,ий дунёк,арашларидаги асосий 
нарса нима?
- С .С и д д щ и й н и н г педагогик фаолиятини тавсифлаб 
беринг.
-
Анбар 
отиннинг 
маърифатпарварлик 
фаолияти 
нималарда ифодаланади?
-
А.А влонийнинг педагогик фаолиятини 
тавсифлаб 
беринг.
-
X X Ниёзий 
педагогик 
к;арашларининг 
янгилиги 
нимада?
-
С .А йнийнинг 
педагогика 
назарияси 
ва 
тарихи 
масалалари ёритилган асарларини тавсифлаб беринг.
- И .Ра\м атуллаевнинг педагог еифатидаги хизматларини 
асослаб беринг.
- П.И .Иванов ва унинг Узбекистан Республикасида 
психология фанини ривожлантиришга кушган хиссаси.
- Т.Н .К.ори-Н иёзийнинг илмий-педагогик фаолиятини 
тавсифлаб беринг.
- Рафур Руломнинг саводсизликка к,арши курашдаги
роли.
- О йбекнинг бош педагогик гояси нималарда куринади?
- Х-Олимжон хамда унинг Узбекистонда узбек адабиёти 
ва педагогика ф ани ривожига кушган хиссаси.
45


I I I -М АВЗУ

Download 7,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   120




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish