Tuzuvchilar: ttymi t f. n., dotsent R. S. Razikov ttymi t f. d professor S. S. Sulaymanov ttymi assistant H. M. Komilov Taqrizchilar: t f. n., dotsent

Teri-yiring ta`sirli zaharli moddalar. Iprit dixlordietilsul’fid, ximiyaviy toza-rangsiz, texnik turi-yog’simon, sariq qo`ng’ir yoki qo`ng’ir –qoramtir rangli, gorchitsa yoki sarimsoq xidli, suvdan 1,3 marta og’ir suyuqlikdir.
Zaharlik darajasi. Odamlar uchun ipritning havodagi o`ldiruvchi kontsentratsiyasi 2-5 minutlik ta`sirida 0,3 mg/l, hayvonlar uchun 10-15 minutlik ta`sirida 0,25 -0,30 mg/l ga teng. Iprit oziq bilan kirganda otlar uchun o`ldiruvchi dozasi 1 kg tirik vazniga 2-4 mg ni tashkil qiladi (otga 0,3g). YOzda otlar teri orqali zaharlanganda o`ldiruvchi dozasi (yung qisqa bo`lganda) 60 mg/kg, qishda yungi qalin bo`lganda 150-200 mg/kg bo`ladi. Yirik shoxli mollar otlarga nisbatan ipritga ancha sezgir bo`lishadi.
Iprit tashqi muhitda suyuq tomchi holatida yozda 5-7 kungacha, qishda 45 kundan ko`proq o`z xususiyatini saqlaydi.
Odamlarda zararlanishning klinik tasviri. Iprit bilan tananing ochiq joylari va ko`z tez zararlanadi, biroq zararlanish darrov emas, faqat 4-6 soatdan keyin ma`lum bo`ladi. Bunday zararlanishlar engil hollarda teri qizarishi, so`ng shishning paydo bo`lishi va qichishni sezish bilan chegaralanadi. Ancha og’ir shikastlanishlarda teri zararlanishi 3 stadiyada farqlanadi; qizarish, pufakchalar hosil bo`lish, uzoq vaqt bitmaydigan yaralar hosil bo`ladi.
Iprit bug’lari ko`z va nafas olish organlarini zararlaydi. Ko`z shikastlanganda qattiq og’riq, kon`yuktivning shishishi va qizarishi, yoshlanish paydo bo`ladi, so`ng muguz pardaning xiralashishi, teshilishi mumkin. Iprit bug’lari bilan nafas olgandan 4-6 soatdan keyin tomoq quriydi, kuchli og’riqli yo`tal, undan keyin bo`g’ilish paydo bo`lib, burun bo`shlig’ida va yutinganda og’riq paydo bo`ladi. Tezda bronxlarning shamollashi boshlanib bo`g’ishni vujudga keltiruvchi o`pka shishi paydo bo`ladi. Birdaniga bosh og’rig’i paydo bo`lib, tana temperaturasi ko`tarilishi mumkin. Bunda odam hushidan ketadi va halok bo`ladi.
Bo`g’uvchi ta`sirli zaharlovchi moddalar bilan zararlanish. Fosgen–karbon kislotasining dixlorangidridi –chiriyotgan pichan yoki chirigan meva hidini eslatuvchi rangsiz suyuqlik;
Difosgen xlorchumoli kislotaning trixlormetil efiri-chiriyotgan pichan xidini eslatuvchi rangsiz, yog’simon suyuqlik;