Turnikka aylanib chiqish

Ushlashdan qutilish
Ushlashdan ozod bo‘lgandan so‘ng quyidagi usullardan foydalanib jabrlanuvchi tashib kelinadi:
• jabrlanuvchini orqasiga aylantirib, qo‘ltig‘i ostidan yoki boshidan (pastki jag‘idan) ushlab oyoqlarni xoxlagan usulda ishlatib belda suzish;
• jabrlanuvchini orqasiga aylantirib, o‘z qo‘lini uning qo‘ltig‘i ostidan o‘tkazib jag‘idan ushlab bo‘sh qo‘l va oyoqlarni ishlatib yonacha suzish;
• jabrlanuvchini orqasiga aylantirib, o‘z qo‘llarini uning qo‘llari ostidan o‘tkazib, «uzoqdagi» qo‘lini tirsagi yuqorisidan ushlab xoxlagan usulda suzish.

a b
-rasm	-rasm

Jabrlanuvchini qirg‘oqqa etkazib zudlik bilan unga birinchi yordam ko‘rsatiladi. Agar jabrlanuvchi hushidan ketgan bo‘lsa kiyimlarini tugmasi echiladi, barmoq bilan og‘zi va burni qum, loydan tozalanadi. Keyin nafas olish yo‘llari va oshqozonidagi suv chiqaziladi: jabrlanuvchini qorni bilan o‘z tizzasiga yotqizib kaft bilan bir necha marta belini bosish (5.11-rasm). Undan keyin quyidagi usullarning biridan foydalanib sun’iy nafasni bajarish:
• jabrlanuvchini orqasiga yotqizib, boshini orqaga ko‘tarib bir daqiqada 12-14 ta «og‘izdan og‘izga»nafas puflash; yurak qisqarishisiz.
Sun’iy nafas

-rasm
SUZISHGA O‘RGATISH JARAYONIDA XAVFSIZLIKNI TA’MINLASH:
– qutqaruv vositalari va tibbiyot quttisi; chegaralovchi yo‘lkalar va boshqa jihozlarning mavjudligi va tayyorligi;
– kursantlarni suvga tushguncha, suvda va suvdan chiqqanlaridan so‘ng sonini tekshirilishi;
– ikki-uchta yaxshi suzuvchi kursantlarni kuzatuvchi qilib tayinlanishi;
– kursantlarga buyruqsiz suvga tushish va suvdan chiqishni ta’qiqlanishi;
– startdan sakrashga o‘rgatishda chuqurlikning 1, 5 metrdan, 3 metrli minoradan sakrashda esa 3 metrdan kam bo‘lmasligi;
– qulog‘i og‘rigan kursantlarga suvga sakrash va sho‘ng‘ishni ta’qiqlanishi;
– suvga sakrash vaqti minora oldida suzishni ta’qiqlanishi; oldin sakragan talaba suvga tushish joyidan 5 metrdan kam bo‘lmagan masofaga suzib ketganidan so‘ng navbatdagi kursantga sakrashga ruxsat berilishi;
– harbiy kiyim, qurol bilan suzishga o‘rgatishda jih
oz-anjomlarni to‘g‘ri joylashtirilib maxkamlanganligi; mashg‘ulotni oldin 1-1, 5 metr chuqurlikda keyinchalik chuqur joyga o‘tganda- po‘kaklardan iborat uzunasiga tortilgan arqon yonida o‘tkazilishi;
– kursantlarda kuchli sovqotgan alomatlar sezilsa zudlik bilan mashg‘ulotni to‘xtatilishi (qaltirash, etning g‘udda-g‘udda bo‘lib qolishi, lablarning ko‘karishi, oyoq tomirlarining tortishi).
Mashg‘ulot rahbari va uning yordamchisi xavfsizlik qoidalarini bilishi va cho‘kayotganga birinchi yordam ko‘rsata olishi shart.