Turizmda axborot texnologiyalari

5.15-rasm. NRZ raqamli kodlashtirish.
Bu yerda nol katta kuchlanish bilan, bir esa kichik kuchlanish 
bilan (yoki teskari) kodlanadi. Bir bayt uzatilish davrida, uni bitli 
interval deyishadi, kabeldagi signal kuchi o‘zgarmaydi.
NRZ afzalliklari quyidagilardan iborat:
- amalga oshirilishi oddiy;
- liniyaning о‘tkazuvchanligi minimal bo‘ladi.
Kamchiliklari:
- sust sinxronlashgan, ya’ni ichki soatlar abonentlarda 
farqlansa, bitli intervallar har xil bo‘ladi, demak, ma’lumotlar 
noto‘g‘ri o ‘qiladi;
- xabarlar aniq uzunlikka ega, ya’ni xabami qabul qilish start 
bitidan boshlanib, aniq uzunlikdagi bitlar qabul qilingach, qabul 
to‘xtaydi.
Raqamli kodlashning keyingi usuli bu RZ (Return to Zero -
nolga qaytish). Bu yerda kodlash potensialning uchta qiymati 
bo‘yicha amalga oshiriladi. Nolga musbat impuls, birga manfiy 
(yoki teskari). Nollik impuls esa sinxronizatsiyalash uchun 
ishlatiladi.
20 2

---

5.16-rasm. RZ raqamli kodlashtirish.
Afzalliklari: 
,
-
qabul qiluvchi har bir bitni ajratib olishi mumkin, ya’ni 
sinxronizatsiya hech vaqt buzilmay di;
- paketni uzatishni boshlanishini va tugallashim aniqlash 
mumkin.
Kamchiliklari:
- NRZ ga nisbatan uzatish kanalining kengligi;
- Qabul qiluvchi va uzatish apparatlarini murakkablashtiradi. 
Ushbu RZ kodini optiktolalarda ham qo'llash mumkin, bu
yerda tokning potensiali o ‘miga numing yorug‘ligim qo‘llash 
mumkin.
Potensialli kodlashga manchester kodini keltirish mumkin. 
Unda kodlash faqatgina musbat va manfiy signallar orqali 
belgilanadi. Bu yerda musbat o‘tish nolga teng, manfiy o ‘tish esa 
birga teng bo'ladi.
5.17~rasm. Manchester kodi.
Manchester kodi optiktolalarda ham qo‘lianiladi va unda 
numing bor yoki yo‘qligi qo£llaniladi. Yana bir usul — bifazoliy 
kodlashtirish, bu ham potensiallik kodlashdir. Unda har bir bitli 
intervalda o‘tishlar mavjud bo‘ladi.
203

---