Turizmda axborot texnologiyalari

\ \
\
: 
/
206

---

Geterogen tarmoqlarni muvofiqlashtirish tamoyillari.
Ikki va undan ortiq kompyuterlami bir-biriga ulab, tarmoqni 
tashkil etish uchun tayanch tarmoq texnologiyasini qoilash kifoya.
Tayanch tarmoq texnologiyasi - bu muvofiqlashtirilgan 
protokollar to'plami va ulami amalga oshiruvchi dasturiy — 
apparatli vositalarhing hisoblash tarmog‘ini qurishga yetarli qismi. 
Misol sifatida Ethernet yoki Token Ring texnologiyalarini keltirish 
mumkin.
Tayanch tarmoq texnologiyalari har xil bo‘lgan tarmoqlarni 
birlashtirishda muammolar paydo bo‘lishiga olib keladi. Ko'pgina 
qurilmalar bir-biriga mos kelmasligi ham mumkin. Chunki uni 
ishlab chiqaruvchi firmalar o‘z standartlariga asoslanishadi.
Keyingi muammo bu har xil protokollar to‘plamidan foyda- 
lanish hisoblanadi.
AQSH da barcha tarmoqlarni birlashtirish, OSI protokollar 
steki bo‘yicha amalga oshmadi. Buning sabablaridan biri bu ma­
salan Internet uchun TCP/IP steki asosiy standartdek qoilanil- 
moqda.
Har xil protokollami muvofiqlashtirishda quyidagi 3 ta asosiy 
usullar qoilaniladi:
• inkapsulatsiya;
• translatsiya;
• multipleksiyalash.
Protokolni inkapsulatsiya (yoki tunnellashtirish) qilish, ya’ni 
har xil tarmoqni muvofiqlashtirish usuli, ularda ma’lumotlar 
uzatishda har xil texnologiyalar qo‘llaniladi. Bunda usul bevosita 
bir xil texnologiya asosida yaratilgan ikki tarmoq orasida 
ma’lumotlar almashuvini tashkillashtirishda qoilaniladi. Bunday 
tarmoqlar bilvosita, ya’ni boshqa tarmoqlar orqali bogiangan 
boiadi. Demak, inkapsulatsiya usuli bu yerda o‘rtada tarmoqni 
tranzit sifatida ishlatadi, ya’ni uning transport vositasidan 
foydalanib maiumotlami uzatadi.
Protokollami muvofiqlashtirishda ushbu usul oddiy va tezkor 
hisoblansada, u tranzit tarmoqdagi uzellari bilan o‘zaro aloqani 
o‘mata olmaydi.
207

---

Translatsiya usuli - ikki tarmoqni muvofiqlashtirish 
maqsadida birinchi tarmoq xabarlarini ikkinchi tarmoq formatiga 
o‘girtirish hisoblanadi, ya’ni translatsiya qiladi. Translatsiya 
jarayonini ko‘p hollarda texnikaviy apparatlarga yuklatiladi.
Translatsiya jarayoni protokollami bir-biri bilan farqlanish 
darajasiga bog‘liq. Masalan, Ethernet xabarlarini Token Ring 
xabariga o‘girtirish oson, sababi ular paketlami adreslashda bir xil 
tizimdan foydalanishadi.
Translatsiya usulining afzalligi:
• ishchi stansiyalarda qo‘shimcha dasturiy ta’minotni 
o‘matish talab etilmaydi;
• administratsiyalash jarayoni murakkab emas, tarmoq 
xavfsizligini ta’minlash ham mumkin bo‘ladi.
. Kamchiliklari:
• translatsiya jarayonidan barcha ma’lumotlar o‘tishi 
munosabati bilan uning o‘tkazish samarasi foydalanuvchilaming 
o‘sishi bilan kamayadi;
• translatsiyaning o‘zi ko‘p vaqt talab qilishi mumkin, bu ham 
ma’lumotlar uzatishni pasaytiradi.
Multipleksiyalash - bu yerda uzellarda bir vaqtning o‘zida bir 
nechta protokollami ishlashi ta’minlanadi. Natijada kelgan 
xabarlami zaruriy protokol bilan qayta ishlash imkoniga ega bo‘- 
ladi. Qaysi protokol steklari orqali xabar qayta ishlanishini maxsus 
dasturlar, ya’ni multipleksor yoki protokol menejeri bajaradi.
Afzalliklari:
• ma’lumotni qayta ishlashda navbat paydo bo‘lmaydi;
Kamchiligi:
• administratsiyalash va tarmoq ishini nazorat qilish 
murakkablashadi;
• ishchi stansiyalarda qo ‘ shimcha protokol steklarini о ‘ matish 
talab etiladi.