Turizm va madaniy meros xalqaro universiteti huzuridagi buxoro turizm va madaniy meros texnikumi

Mineral resurslar sayyoralar insoniyat ajratib oladigan barcha minerallardir. Mavjud va sanoatda foydalanish uchun yaroqli resurslar mineral-xomashyo bazasi deb ataladi. Bugungi kunda esa 200 dan ortiq turdagi mineral xom ashyolardan foydalanilmoqda.
Tabiiy foydali qazilmalar qazib olinib, sanoat va iqtisodiyotda foydalanilgandan keyingina resurslarga aylanadi. Masalan, odamlar uzoq vaqt davomida ko'mirdan foydalana boshladilar, ammo u faqat 17-asrning oxirida sanoat ahamiyatiga ega bo'ldi. Neft sanoatda faqat 19-asrda, uran rudalari esa faqat o'tgan asrning o'rtalarida keng qo'llanila boshlandi.
Mineral resurslarning sayyorada tarqalishi notekis bo'lib, asosan tektonik tuzilish bilan bog'liq. Har yili yangi foydali qazilmalar konlari topilib, o'zlashtirilmoqda.
Zaxiralarning ko'p qismi o'z ichiga oladi tog'li hududlar... So'nggi paytlarda okeanlar va dengizlar tubidagi foydali qazilma konlarini o'zlashtirish faol davom ettirilmoqda.


Rudali mineral resurslar Qora va rangli metall rudalari kiradi Rangli metallar ham o’z navbatida quydagi guruhlarga bo’linadi Og’ir metallar: mis, qalayi, nikel, rux Yengil metallar: alyuminiy, magniy, titan Qimmatbaho metallar: oltin, kumush, platina Qiyin eruvchi metallar: volfram, molibde Nodir metallar: uran, germaniy va boshqalar. Noruda mineral reslar orasida eng muhimi osh tuzidir .

24-Mavzu MHT bo’yicha aktiv va passivlar balansi ko’rsatgichlari.
Milliy hisoblar tizimida aktivlar deb, xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar mulki hisoblanib, ularga egalik qilish va foydalanish huquqiga ega bo‘lgan boyliklarga aytiladi. Xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar bu aktivlardan foydalanib, daromad olishlari lozim. Aktivlar turli ko‘rinishdagi boyliklardir. Ulardan daromad oluvchilar ham turlichadir. Masalan, yer egasi dehqonchilik qilib yoki yerni ijaraga berib daromad oladi. Kapital egasi esa undan tadbirkorlik bilan foydalanib, daromad oladi. Qimmatli qog‘ozlar egasi divident yoki foizlar oladi. Aktivlar moddiy, nomoddiy va moliyaviy resurslardan tashkil topadi. Korxona, firmalar aktivlari balansning aktiv tomonida ko‘rsatiladi.
Passivlar deb, xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarining qarzlari yoki qarzlarni qaytarish bo‘yicha qarzdorlik majburiyatlariga aytiladi. Passivlar ham turli-tuman: banklardan qarzdorlik, kreditorlardan qarzdorlik, xodimlardan mehnat haqqi va boshqalardan qarzdorlik va hokazolar kiradi. Korxona, firmalar aktivlaridan majburiyatlarini ayirib tashlasak, korxona firmaning sof kapitali, ya’ni korxonaning o‘z ixtiyoridagi xususiy kapitali kelib chiqadi. Aktiv – majburiyatlardan xususiy (o‘z) kapitali.
Balans bo‘limi deganda korxona aktivlarini va ularning tashkil topish manbalarini ifodalovchi moddalar summasini u yoki bu belgisiga qarab jamlash usuli tushuniladi.

Balans moddasi deganda balansning har bir qatori tushuniladi, har bir qator esa o‘z navbatida bitta yoki bir nechta buxgalteriya hisobi schetlarini o‘z ichiga oladi. Shuning uchun ham balansning tasdiqlangan shaklida har bir modda bo‘yicha qavs ichida tegishli schetlarning tartib raqamlari ko‘rsatilgan. 

O‘zbekiston Respublikasida qo‘llanilayotgan buxgalteriya balansining «Aktiv» tomoni xo‘jalik aktivlarini xizmat muddatiga ko‘ra quyidagi ikki bo‘lim bo‘yicha tizimlashga asoslangan: