Turizm sohasida mehmonxona xo`jaligining o`rni режа: kirish I bob

Туристларга меҳмонхона хизмат кўрсатишнинг технологик



Хизматларни кўрсатиш бўйича фаолият – бу истеъмол қийматларини яратишдир. У одатда буюмлаштирилган шаклда бўлмайди. Шу сабабли хизматлар бозори бошқа бозорларга ўхшамайди. Бу икки сабаб билан изоҳланади:
Биринчидан хизмат уни тақдим этгунча мавжуд бўлмайди, яъни маҳсулот уни тақдим этиш жараёнида яратилади. Бу икки ҳар хил сотувчининг таклифини таққослаш, имконини бермайди, агарда маҳсулот бир хил бўлсада. Бундай таққослаш фақат хизматни олгандан сўнг бўлади. Моддий шаклдаги товарларни эса унинг харидидан олдин ҳар турли усуллар билан таққослаш мумкин. Табиийки, хизматлар бозорида амалга ошириш мумкин бўлган нарса кутилаётган ва олинган нафларни таққослаш мумкин.
Иккинчидан – хизматларни тақдим этиш кўпинча махсус билимлар ва маҳорат талаб қилади, уларни харидор нафақат баҳолаш, балки тушиниш имконига ҳам эга эмаслар, хизматларни тақдим этишдаги ноаниқликнинг юқори даражаси мижозни ноқулай аҳволга тушуради. Унда хафагарчилик, хавфсираш туйғуларини келтириб чиқаради.
Кўпинча мижоз бир сотувчи – суғурта агенти, туристик фирма ва бошқалар билан ишлашга ҳаракат қилади. Бу инерсия сотувчи учун ишлайди. Чунки ушбу ҳолатда у алоқалар қайтарилишининг асослий омили ҳисобланади. Ушбу қирралар қарийб барча хизматлар бозорига таъллуқлидир.
Туристик хизмат таъминотчи ва истеъмолчи ўртасидаги ўзаро ҳаракатларда ҳеч бўлмаганда бир марта вужудга келтириш ҳаракат натижасидир. У одатда номоддийдир.
Хизматларнинг хилма хиллигига қарамасдан уларнинг барчаси товар сингари қуйидаги умумий тавсияли қирраларга эгадирлар:

• 
  ҳис қилмаслик;
  
• 
  ишлаб чиқариш ва истеъмолнинг ажралмаслги;
  
• 
  сифатнинг ўзгарувчанлиги;
  
• 
  сақлаш имконининг бўлмаслиги.
  

Хизматларнинг ҳис қилинмаслиги шуни англатадики, уларни намойиш қилиш, кўриш таъмини татиб кўриш ёки олишга қадар ўрганишнинг имкони бўлмайди.
Харидор хизматни олишдан олдин ва кейин ҳам нима сотилаётганлигини аниқлаши ва баҳолаши қийин ҳисобланади. У хизматлар сотувчисининг сўзига ишонишга мажбур бўлади.
Хизматларнинг ҳис қилинмаслиги сотувчи фаолиятини қийинлаштиради. Хизмат кўрсатиш корхоналарида икки муаммо вужудга келади. Бу бир томондан мижозларга ўз товарини кўрсатиш ўта қийин ҳисобланади, иккинчи томондан – янада қийинроғи мижозларга улар нимага ҳақ тўлаётганлигини тушунтириш ҳисобланади. Сотувчи фақат хизматларни тақдим этгандан сўнг харидор қандай афзалликларга эга бўлишлигини таъкидлаши мумкин. Хизматларнинг ўзини эса уларнинг бажарилганлидан сўнг баҳолаш мумкин. Шундай хизматлар мавжудки, мижоз уларни олгандан кейин ҳам баҳолаш имконига эга эмас (масалан тиббий хизматлар). Шунинг учун хизматлар сифатининг асосий меъзони бўлиб, мижознинг хизматини қилиш учун мурожаат қилганидан кейинги оладиган фойда ёки наф ҳисобланади.
Туристик хизматлар сифати тўғрисида мижоз асосан турхизматни ёритувчи реклама материаллари, фирманинг ташқи кўриниши, унинг жиҳозланиши, турфирма ходимларининг касбий маҳорати, уларнинг мижозларни ўзларига жалб қила олишлари, турхизмат ҳақида тўлиқ ахборот бера олишлари, турфирма имиджи “обрўи” ва бошқаларга қараб баҳолаши мумкин.