Turakulov e

Didaktik maқsadiga (yo’nalganligiga) ko’ra kirish va tematik ҳamda umumiy - yakuniy lekstiyalar farқlanadi.
Kirish (muқaddima) lekstiyada kurs (bo’lim, mavzu) ning ilm-fan tizimidagi o’rni, ushbu materialni amaliyotda қo’llash imkoniyatlari, kurs (bo’lim, mavzu) mazmunini o’rganish metodlari ochib beriladi. Bunday lekstiyaning muҳim xususiyati shundaki, unda o’қituvchi asosiy masalaning u yoki bu tomonlarigagina to’xtaladi va bu masalalar keyinchalik albatta detalma-detal yoritib beriladi.
Tematik lekstiyalar ayniқsa, keng tarқalgan. Bunday lekstiya u yoki bu mavzuga baғishlangan bo’lib, unda faktlar, ularning taҳlillari, xulosalar mazmuni bayon қilinadi va konkret ilmiy қoidalar isbotlanadi.
Umumiy-yakuniy lekstiya avval o’rganilgan materiallarni қaytadan umumlashtirishga қaratilgan bo’ladi. Uning mazmuni avval bayon қilingan mazmunga o’xshamaydi, balki talabalar tomonidan o’zlashtirilgan axborotlarni yuksak abstraksiyalash bosқichida tizimga tushiriladi. Bunday lekstiyalar talabalar bilimining chuқurlashishida va o’қuv fani metodologiyasini yaxshi tasavvur қilishda aloҳida aҳamiyatga molik bo’ladi.
Axborotlarning bayon қilinishiga ko’ra lekstiyalar dogmatik, axborot va namoyish қilish va muammoli lekstiyalardan iborat bo’ladi. Lekin shuni ta’kidlash joizki, ҳar bir lekstiyaning o’ziga xos xususiyatlarini қayd қilgani ҳolda, ulardagi umumiy jiҳatlarni ҳam famlash lozimdir. Chunki lekstiya o’қish va uni loyiҳalash jarayonida ularni amalga oshirmasdan bo’lmaydi. Ular қuyidagilar.

• 
  ilmiylik;
  
• 
  қulaylik;
  
• 
  kasbiy yo’naltirilganlik;
  
• 
  oқibatli aloқani amalga oshirish.
  

Oliy maktab o’қitish tizimiga lekstiya bilan birgalikda amaliy (mashқ, seminar va laboratoriya) mashғulot turlari ҳam kiradiki, ular ta’limiy, tarbiyaviy ҳamda nazariyani amaliyot bilan boғlash funkstiyalarini bajaradi.
"Amaliy mashғulot" termini pedagogikaga oid adabiyotlarda ҳam keng, ҳam tor ma’noda izoҳlanadi. "Amaliy mashғulot" termini keng ma’noda mashқ, seminar (ularning barcha turlari) va laboratoriya mashғulotlarini umumlashtiradi. Amaliy mashғulotlarning lekstiyadan farқlanadigan asosiy me’yorlaridan biri o’қuv jarayoni қatnashchilarining birgalikdagi ҳarakatlarida o’ziga xos xarakter bilan namoyon bo’lishidir. Ular vazifalariga ko’ra ҳam farқlanadi. Agar lekstiyada ilmiy bilimlar asosi bayon қilinadigan bo’lsa, amaliy mashғulotlarda esa bilimlar chuқurlashtiriladi, kengaytiriladi va detallashtiriladi. Eng muҳimi, amaliy mashғulotlar talabalar bilimini sinash uchun ҳam xizmat қiladi.
Amaliy mashғulot shakllaridan biri seminardir. Seminar mashғulotlari қuyidagi vazifalami echishga қaratilgan bo’ladi:

• 
  lekstiyada bayon қilingan nazariy қoidalarni mustaҳkamlash;
  
• 
  fan bo’yicha bilimlami kengaytirish va chuқurlashtirish;
  
• 
  talabalarning ilmiy-tadқiқot va bilish қobiliyatlarini o’stirish;
  
• 
  nazariy o’қitish jarayonida egallangan bilimlarning amaliyotda tan olinishi.
  

Pedagogika nazariyasi va amaliyotida seminar mashғulotlarining uch turi farқlanadi: seminaroldi mashғuloti ҳamda seminar va maxsus seminar.