Tuproqshunoslik va geografiya

DO’STLIK. Tuman markazidan 5 km sharqda, Do’rman qishloq fuqarolar yig’ini hududida joylashgan yangi qishloq. Qishloq ko’l erlarning o’zlashtirilishi evaziga 70-yillarda yangidan bunyod etilgan. Dastlab «Oktyabr 60 yilligi» deb ataldi. Bu qishloqning bunyod etilishida o’sha davrda xo’jalik boshqaruvi raisi bo’lgan Halim Qayumovning xizmatlari kattadir.
JO’YNAV. Tuman markazidan 8 km g’arbda joylashgan qadimiy qishloq. «Jo’ynav» — tojikcha: «jo’y» — ariq va «nav» — yangi so’zlaridan tarkib topgan, «yangi ariq» ma’nosini anglatadi, Shofirkon rudi hozirgi Jo’ynav qishlog’iga kiraverishda ikkiga bo’lingan. Quyi—asosiy qismi — G’ulomte, Iskogare, Chuqurak qishloqlariga, yuqori qismi — Mahallasheri qishlog’i erlarini sug’organ. Tarixdan ma’lumki, qadim zamonlarda Vardonze qal’asi hunarmandchilik va chorvachilik bilan (Shopur arig’i qazilgunga qadar) shug’ullangan. Qal’a atrofida sug’oriladigan erlar bo’lmagan. Arik keltirilgach, qal’a aholisi atrofdagi lalmi erlarni o’zlashtirib, madaniy dehqonchilik bilan shug’ullana boshlagan. Ular yozlik uy ,qurib„ dehqonchilik mavsumida qal’adagi uylaridan dala hovlilarga — kozalarga ko’chib chiqishgan. Asta-sekin uylarni kengaytirib, dala hovlilarda turg’un yashay boshlaganlar. Jo’ynav qishlog’i shu tariqa paydo bo’lgan.
Qishloqning «Jo’ynav» nomini olishi esa Shofirkon rudidan hozirgi Jo’ynav qishlogiga kiraverishda Mahallasheri qishlog’i tomonga ariq chiqarishga ishoradir. Chunki Vardonze qal’asidan ko’chib kelganlar ana shu yangi ariq atrofiga kelib joylashganlar. Qadimda qishloq «Dehi Jo’ynav» («yangi ariq bo’yida yashovchilar qishlog’i») deb yuritilgan. Zamonlar o’tishi bilan bu so’z qisqarib, «Jo’ynav» shaklida ixchamlashib taniladigan bo’lgan.
MEHNATOBOD. Tuman markazidan 18 km shimoli-sharqda, Denav qishloq fuqarolar yig’ini hududida joylashgan yangi qishloq. Mehnatobod — yangi o’zlashtirilgan erlarga odamlarning ko’chib chiqishi tufayli 1996 yilda barpo etilgan qishloq bo’lib, «Mehnat tufayli obod bo’lgan» degan ma’noni bildiradi. Aholisi turli qishloqlardan ko’chib kelganlardan iborat.