Tuproqshunoslik va geografiya

Aholi punktlari. Tuman hududidagi aholi punktlari uchun joylashishning intensiv obikor dehqonchilik bilan bog‘liq bo‘lgan voha tipi xos. Chunki tuman qishloqlaridagi ishlab chiqarish, aholini ish bilan ta’minlash, tibbiy va madaniy-maishiy xizmat ko‘rsatish qurilish va boshqa ko‘pgina jihatlar bo‘yicha tuman markazi bilan bevosita bog‘liq.
Tumanda keyingi o‘n yillikda bir necha qishloqning o‘zaro tutashib, yirik qishloq aholi punktlarining vujudga kelishi kuzatilmoqda. Masalan, 1959 yili 140 ta qishloq aholi punktining 62 tasi juda kichik (aholi soni 100 kishidan kam), 48 tasi kichik (100-200 kishi), 'n psi o‘rta (200-500 kishi), faqatgina bittasi katta (500-1000 nimi) va bittasi yirik (1000 kishidan ko‘p) qishloqlar edi. 2002 yilga kelib, tumandagi 197 ta qishloqning 13 tasini juda kichik, 49 tasini kichik, 88 tasini o‘rta, 36 tasini katta va 11 tasini yirik qishloqlar tashkil etdi. Tumandagi eng ko‘p aholi yashaydigan qishloq- Shirin. U Yangikent fuqarolar yig‘iniga qarashli bo‘lib, unda 2762 kishi istiqomat qiladi.
Qishloqlarning yiriklashishi oqibatida tumanda Vobkent shahriga o‘xshash mahalliy qishloq markazlari vujudga kelmoqda. Bunday qishloq markazlarining Vobkent shahriga nisbatan yiroq bo‘lgan hududlarda ishlab chiqarish jihatidan va madaniy-maishiy xizmat ko’rsatish uchun tarkib topayotgani qonuniy bir hodisa. Masalan, Kumushkent, Xargo‘sh, Shirin qishloqlarini xuddi ana shunday qishloq markazlari qatoriga kiritish mumkin.
Umuman olganda, tumanda mavjud aholi va mehnat resurslari, aholining zich joylashganligi bu yerda iqtisodiyotni, uning tarmoqlarini har tomonlama rivojlantirish uchun hal qiluvchi - inson omili bilan yetarli ta’minlanganligidan dalolat berib turibdi. Tumanda mana shu ijtimoiy omildan to‘g‘ri va oqilona foydalanish, aholining turmushi uchun zarur bo‘lgan sharoit va manbaalarni yaratish muhim ahamiyatga ega.