Тошкент Тиббиёт Академияси

СУРГИ ВОСИТАЛАР.

Ичакнинг перистальтик ҳаракати, айниқса, йўғон ичакники камайиб кетса, нажасни сурилиши секинлашади ва қабзият ривожланиши мумкин. Қабзиятни келиб чиқиши сабаблари турлича, лекин кўпроқ ичак тонусини тушиб кетиши (атония) ични қотиб кетишига олиб келади (кам ҳаракатлик, қарилик, овқат таркибида дағал сўрилмайдиган толаларни камлиги, нерв мушак ўтказувчанлигини пасайиши, операциялардан кейин). Қабзиятни даволаш асосан уни келиб чиқиш сабабларини бартараф этишдан бошланиши керак ва зарур бўлганда сурги воситалари қўлланилади. Масалан: гижжаларни ҳайдаш учун, ўткир заҳарланишда, ичакни операция учун ёки ташхис учун тозалашда. Сурги воситалари қуйидаги талабларга жавоб бермоғи керак:

• 
  -таъсири ичилганда юзага чиқиши
  
• 
  -оғиз бўшлиғи ёки меъдани жароҳатламаслиги
  
• 
  -ичакдан сўрилмаслиги, бошқа аъзо ва системаларга таъсир этмаслиги
  
• 
  -терапевтик дозаларда қоринда оғриқ чақирмаслиги (колика, тенезм)
  
• 
  -таъсири12 соат ичида юзага келиши, давомли ич кетиш чақирмаслиги
  
• 
  -ёқимсиз таъм ва ҳидга эга бўлмаслиги
  
• 
  -қайта қўлланганда таъсирини йўқотмаслиги, ўрганиш, тобелик ривожланмаслиги .
  

Лекин ҳозирги замон сурги воситаларининг аксарият кўпчилиги бу талабларга тўлиқ жавоб бермайдилар.
Сурги воситаларининг таснифи.

1. 
   Неорганик моддалар – тузлардан иборат сурги воситалари магний сульфат, натрий сульфат, табиий ва сунъий карловар тузи.
   
2. 
   Органик бирикмалар
   

1. 
   Ўсимликлардан олинадиганлари:
   

1. 
   ўсимлик мойи – (кастор мойи) канакунжут мойи
   
2. 
   таркибида антрагликозидлари бўлган препаратлар: Тоғжумруд пўстлоғининг экстрактлари , ровоч илдизи, сано барглари.
   

2. 
   Синтетик воситалар: фенофталлин, изафенин.
   

МАГНИЙ СУЛЬФАТ, НАТРИЙ СУЛЬФАТ (табиий ва сунъий карловар тузи). Ушбу препаратлар кучли ва анчагина тезроқ таъсир этиб ични суради. Одатда препаратларни 1-2 стакан сув билан ичилади, таъсири тахминан 3-6 соатдан кейин юзага чиқади.