Тошкент Тиббиёт Академияси

Нохуш таъсирлари: баъзан оғизни қуриши, уйқучанлик, тахикардия, гипотония, давомли қўлланилганда-паркинсонизм белгилари ривожланади. Этаперазин, трифтазин, галоперидол қусишни бошловчи соҳасидаги дофамин рецепторларини блоклаб, қайт қилишни тўхтатадилар.
Шу сабабдан ушбу 3 ла препарат қайт қилишни бошловчи соҳани қўзғатиб, қусишни ривожлантирувчи воситалар (ангишивонагул гликозидлари, апоморфин ва бошқалар) таъсирини бартараф этадилар. Бундан ташқари операциядан кейинги даврда, нурланиш хасталиги ва ҳомиладорлик токсикозларидаги қайт қилишни ҳам даф этадилар. Лекин «чайқалиш» туфайли юзага келувчи қусишда улар самара бермайдилар.
ОНДАНСЕТРОН (зофран) – марказий ва периферик нерв системасидаги 5 - НТ₃ серотонин рецепторларини блокловчи қусишга қарши восита.
Таъсир механизми: периферик тўқималарда адашган нервнинг серотонинга сезгир рецепторларига, серотониннинг фаоллаштирувчи таъсирини бартараф этади. МНС да эса қайт қилиш маркази билан боғлиқ адашган нерв охирларидаги 5 - НТ₃ рецепторларининг пресинаптик мембранасини блоклайди. Ушбу препарат асосан ҳавфли ўсмаларни химиотерапияси ва нурланиш хасталигида юзага келувчи қусишни олдини олиш ва бартараф этишда қўлланилади. Парентерал ва энтерал йўл билан киритилади. Метоклопрамиддан дофамин рецепторларини блокламаганлиги ва шу туфайли экстрапирамид системаси томонидан ўзгаришлар чақирмаслиги билан фарқ қилади.
Нохуш таъсири: камдан-кам ҳолларда бош оғриғи, бош айланиши, қабзият чақиради.
ТРОПИСЕТРОН (навобан) – 5 НТ₃- серонин рецепторларини блоклайди. МИТдан тез сўрилади. Таъсири тахминан 1 кун давом этади. Асосан ҳавфли ўсимталар химиотерапиясида қайт қилишга қарши восита сифатида қўлланилади.
Нохуш таъсири: бош оғриғи, бош айланиш, диспепсия, гипертензия, камдан-кам ҳолларда галлюцинация ривожланади.
ГЛЮКОКОРТИКОИДЛАР (дексаметазон) ҳам қайт қилишни бартараф этиш хоссасига эгадирлар.
Қайт қилишни тўхтатиш ва уни олдини олишда, қуйидагиларни ёдда тутиш лозим: давомли қайт қилиш организмда сувсизлик (сувни кўп йўқотиш туфайли), алкалоз, гипокалиемия ҳолатларини келтириб чиқариши мумкин. Буни олдини олиш учун қайт қилишга қарши воситалар билан бир қаторда қўшимча витаминлар (В₁, В₆, В₁₂), инсулин, ош тузининг изотоник эритмаси ва глюкоза парентерал йўл билан юборилади.