Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

R=2 Kt+0.1 Kl+0.08Ka+0.45 s+ Kk
Ushbu amaliyot bankrotlikni, iqtisodiy nochorlikni aniqlashda 
xorijda koilaniladigan modellarga o ‘xshab ketadi.
Buxgalteriya balansi tahlilini oxirgi bosqichi tahlil natijalarini 
yakuniy xulosalarini chiqarish va rasmiylashtirish hisoblanadi.
Yakuniy 
xulosada, 
korxonalami 
mulkiy 
holati, 
ularning 
manbalanishi, iqtisodiy va moliyaviy saiohiyati, korxona toiovga 
qobilligi, likvidliligi, moliyaviy mustahkamlik va barqarorligini tashxisi 
qo‘yiladi.
Bu tashxis asosida korxonalaming iqtisodiy reyting bahosini ham 
berish mumkin. Korxonalami buxgalteriya balansi asosida iqtisodiy va 
moliyaviy reytingini aniqlashning uslubiy mezonlariga quyidagilarni 
kiritish mumkin:
- korxonani iqtisodiy va moliyaviy saiohiyati;
- korxonaning mulkiy jam g‘armasi, aktivlar va passivlar real 
qiymati;
- korxonaning to io v g a qobilligi;
- korxonaning moliyaviy mustahkamligi va barqarorligi;
- korxona m ablagiarini harakatchanligi (likvidliligi).
Tahlil natijalarini rasmiylashtirishni uslubiy tartibida xulosalami 
aniq va ravon tilda bayon etilishiga, yutuq va kamchiliklarni asosligiga, 
o ‘rinIi va obyektivligiga, yuzaga kelish va o ‘zgarishlami davriyligiga,
684

---

tahlil yakuni bo‘yicha korxona boshqaruvini optimal strategiyalarini 
(chora-tadbirlar) belgilab olinishiga ahamiyat berish lozim.
13.6, 
Korxona iqtisodiy va moliyaviy salohiyati samaradorligi
bo‘yicha reyting ko4satkichlarining qiyosiy tahlili. Reyting baholash
bo‘yicha korxonalami ranjirlash.
Korxonalar moliyaviy holatining yildan-yilga barqarorlashib, 
investitsion jozibadorligining oshib borishi ham iqtisodiyotning etakchi 
tarmoqlariga ichki va tashqi investitsiyalami jalb etish imkonini 
bermoqda.
Boshqaruv tizimida yuqori samaradorlikka erishish raqobatdosh 
iqtisodiyot sharoitida korxonalar moliyaviy holatini, ulaming faoliyati 
samaradorligini aniqlash va tahlil etish nafaqat xo‘jalik subyektlarining 
o‘ziga, shuningdek kreditorlar va investorlar uchun ham o 6ta muhim 
ahamiyatiga ega.
Moliyaviy 
tahlilda 
korxonaning 
moliyaviy 
ahvolinigina 
oydinlashtirib berilmasdan, balki uning istiqbollarini ham ko‘rsatib 
beriladi. Shuningdek, investitsiyalami faol jalb etish uchun xo‘jalik 
yurituvchi subyektlar investitsion jozibadorlik reytinglarini tahlil etib, 
hisoblab chiqish zarurdir.
Milliy va jahon amaliyotida korxonalar moliyaviy holatini reyting 
baholashning turli usullaridan foydalaniladi. Bunday usullafga «o‘rinlar 
yig‘indisi», taksonometrik usul, ko‘rsatkichlar yig4indisi usuli, ballar 
usuli, masofalar usuli va hokazolarni kiritish mumkin. Bu usullar 
korxonalar moliya-xo‘jalik faoliyatining turli tomondan tahlil qilish 
hamda ulaming raqobatchilar orasidagi o6mini belgilash imkonini 
beradi. Investorlar uchun reytingi yuqori korxonalami aniqlash imkoni
tug‘iladi.