Toshkent moliya instituti "buxgalteriya hisobi" kafedrasi

4-jadval 
Birinchi operatsiyadan keyin balans ko‘rinishi 
(ming so‘m) 
Aktiv 
O‘zgarish 
Summa 
Passiv 
Summa 
Asosiy vositalar 
1 200 000 
Ustav kapitali 
1 250 000 
Tovar-moddiy 
zahiralar 
600 000 
Taqsimlanmagan foyda 
450 000 
Hisob-kitob schyoti 
-50000 
700 000 
To‘lanadigan schyotlar 
848 750 
Kassa 
+50000 
50 010 
Byudjetga qarzlar 
1 260 
Balans 
 
2 550 010 
Balans 
2 550 010 
 

---

47 
Ikkinchi tur o‘zgarish.
Sodir bo‘lgan muomala balansning passiv qismidagi 
moddalarga ta’sir ko‘rsatib, xo‘jalik operatsiyasi natijasida bir moddaning ko‘payishi 
va boshqa bir moddaning shu summaga kamayishi tushuniladi. Balansning umumiy 
summasi o‘zgarmaydi. 
Misol: taqsimlanmagan foydaning bir qismi 25 000 ming so‘m ustav kapitalini 
oshirishga yo‘naltirildi. Taqsimlanmagan foyda schyoti 25 000 ming so‘mga 
kamayishi, ustav kapitali schyoti esa 25 000 ming so‘mga ko‘payishini aks ettiriladi. 
 
5-jadval 
Ikkinchi operatsiyadan keyin balans i ko‘rinishi 
(ming so‘m) 
Aktiv 
Summa 
Passiv 
O‘zgarish 
Summa 
Asosiy vositalar 
1 200 000 
Ustav kapitali 
+25000 
1 275 000 
Tovar-moddiy 
zahiralar 
600 000 
Taqsimlanmagan foyda 
-25000 
425 000 
Hisob-kitob schyoti 
700 000 
To‘lanadigan schyotlar 
848 750 
Kassa 
50 010 
Byudjetga qarzlar 
1 260 
Balans 
2 550 010 
Balans 
 
2 550 010 
 
Uchinchi tur o‘zgarish.
Bu toifa (tip)ga kiruvchi muomalalar balansning aktiv 
va passiv qismlarida sodir bo‘lib, xo‘jalik operatsiyasi natijasida balansning aktiv 
qismidagi bir moddaning ko‘payishi va balansning passiv qismidagi boshqa bir 
moddaning shu summaga ko‘payishi bilan balansning umumiy summasi ham shu 
summaga ko‘payadi. 
Misol: mol yetkazib beruvchilardan 35 000 ming so‘mga xom-ashyo 
materiallar olindi, lekin puli to‘lanmadi. 
Balansning aktiv qismidagi xomashyo materiallar schyoti 35 000 ming so‘mga 
ko‘paydi, passiv qismidagi mol yetkazib beruvchilarga to‘lanadigan schyotlar ham 
35 000 ming so‘mga ko‘payadi. 
6-jadval 
Uchinchi operatsiyadan keyin balans ko‘rinishi 
(ming so‘m) 
Aktiv 
O‘z-
garish 
Summa 
Passiv 
O‘z-
garish 
Summa 
Asosiy vositalar 
1 200 000 Ustav kapitali 
1 275 000 
Tovar-moddiy 
zahiralar 
+35000 
635 000 Taqsimlanmagan 
foyda 
425 000 
Hisob-kitob 
schyoti 
700 000 To‘lanadigan 
schyotlar 
+35000 
883 750 
Kassa
50 010 Byudjetga qarzlar 
1 260 
Balans 
+35000
 
2 585 010 
Balans 
+35000
 
2 585 010 
To‘rtinchi tur o‘zgarish.
Balansning aktiv va passiv qismlarida sodir bo‘lib, 
xo‘jalik operatsiyasi natijasida balansning aktiv qismidagi bir modda va passiv 

---

48 
qismida boshqa bir modda shu summaga kamayadi, balansning umumiy summasi 
ham shu summaga kamayadi. 
Misol: hisob-kitob schyotidan mol yetkazib beruvchilarga olingan xom-ashyo 
materiallar uchun 600 000 ming so‘m to‘landi. 
Balansning aktiv qismidagi hisob-kitob schyoti 600 000 ming so‘mga kamaydi, 
passiv qismidagi to‘lanadigan schyotlar ham 600 000 ming so‘mga kamaydi.