Тошкент давлат юридик университети

asoslari va tartibi 
Yerdan foydalanish bo‘yicha huquqiy munosabatlar, ya’ni yer 
resurslaridan foydalanish huquqi qonunlarda belgilangan tartib va 
asoslarda vujudga keladi. Yerdan 
foydalanish huquqi O‘zbekiston 
Respublikasining Yer kodeksiga binoan quyidagi asoslarda vujudga 
keladi:

doimiy foydalanish huquqi asosida;

meros qilib qoldiriladigan umrbod egalik qilish huquqi asosida;

ijaraga olish huquqi asosida; 

xususiy mulk huquqi asosida
.
Yer uchastkasidan doimiy foydalanish huquqi
deganda korxona, 
muassasa, tashkilotlarga va fuqarolarga oldindan belgilanmagan muddat 
asosida yer maydonlarini berib qo’yish tushuniladi. 
Meros qilib 
qoldiriladigan umrbod egalik qilish huquqi
deganda, dehqon xo‘jaligi 
yuritish, yakka tartibda uy-joy qurish, jamoa bog‘dorchiligi va uzumchiligi 
yuritish uchun beriladigan yer uchastkalaridan foydalanish tushuniladi. Bu 
yer uchastkalari qonuniy meros huquqi asosida vorislarga o‘tadi. 
Yerdan 
ijara asosida foydalanish
deganda, ijarachi tomonidan ma’lum muddatga, 
ma’lum haq evaziga yer egasidan yer uchastkasini foydalanish uchun olish 
tushuniladi. Yer uchastkasi ijarasining shartlari va muddatlari taraflarning 
kelishuviga binoan belgilanadi va shartnomada mustahkamlab qo
‘
yiladi. 
Qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yerlar ijaraga ellik yilgacha bo‘lgan 
muddatga beriladi. Yerdan ijara asosida hozirda asosan fuqarolar fermer 
xo‘jaligi yuritish uchun foydalanadilar. 
Yerdan xususiy mulk asosida 
foydalanish
ko‘chmas mulk joylashgan yer uchastkalarini sotib olish 
asosida vujudga keladigan tasarruf qilish, egalik qilish va foydalanishdir. 
O‘zbekiston Respublikasi Yer kodeksining 18-moddasiga binoan yuridik 
va jismoniy shaxslarning yer uchastkalariga bo‘lgan mulk huquqi savdo va 
xizmat ko‘rsatish sohasi obyektlari ular joylashgan yer uchastkalari bilan 
birga xususiylashtirilganda vujudga keladi. Bundan tashqari, diplomatiya 
vakolatxonalari xodimlari chet el yuridik va jismoniy shaxslari uy-joy 

---

162 
sotib olganlarida shu uy-joy joylashgan yer uchastkalariga nisbatan mulk 
huquqi vujudga keladi.
Yer uchastkalarini egalik qilish va foydalanish uchun berish yer 
ajratish tariqasida amalga oshiriladi. Yer uchastkalarini ajratib berish 
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi, viloyatlar, Toshkent 
shahri, tumanlar, shaharlar hokimlari tomonidan amalga oshiriladi.
Yerdan foydalanishning kelib chiqishida